تأثیر راهبرد ترجمه بر خطاهای دستوری و واژگانیِ فارسی‌آموزان چینی در نگارش به زبان فارسی

Abstract

از آن‏جا که مهم‌ترین و کاربردی‌ترین مرحله در فرایند بررسی و واکاوی خطاهای زبانی یادگیرندگان زبان دوم/خارجی، یافتن راهکارهایی برای کاهش این نوع خطاها می‌باشد، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر به‌کارگیری «راهبرد ترجمه» بر کاهش میزان خطاهای دستوری و واژگانی فارسی‌آموزان چینی پرداخته است. به همین منظور، از 12 فارسی‌آموز چینی پیشرفته خواسته شد که در دو مرحله، به نگارش یک متن به زبان فارسی بپردازند. در مرحله‌ی اول یک متن را مستقیماً به زبان فارسی ‌نوشتند و در مرحله‌ی دوم (دو هفته پس از مرحله‌ی اول)، یک متن درباره‌ی همان موضوعِ مرحله‌ی اول، به روش ترجمه‌ای؛ بدین معنی که ابتدا متنی را به زبان مادری (چینی) نوشتند، سپس آن را به فارسی ترجمه نمودند. بررسی متن‌های نوشته شده توسط فارسی‌آموزان، این یافته‌ها را در پی داشت: هرچند راهبرد ترجمه، منجر به افزایش تعداد واژگان متن‌های ترجمه‌ای (نسبت به متن‌های نوشته شده به روش مستقیم) شد، این راهبرد در مورد خطاهای واژگانی و خطاهای دستوری نتیجه‏ی یکسانی نداشت؛ بدین معنی که در مورد سه نوع خطای دستوری و یک نوع خطا‌ی واژگانی، راهبرد ترجمه توانست باعث کاهش چشمگیر تعداد خطاها گردد، اما در مورد شش نوع خطای دستوری و سه نوع خطای واژگانی، این راهبرد تأثیر مطلوبی نداشته و باعث افزایش تعداد خطاها گشت. در خصوص یک نوع خطای واژگانی، و دیگر خطاهای دستوری نیز کاهش یا افزایش ناچیزی در تعداد خطاها مشاهده شد. همچنین، در حالی که تعداد «غلط‌های املایی» در زمان نگارش به روش ترجمه‌ای با کاهش همراه بود و تعداد جملات ساده و مرکب نیز افزایش یافت، به‌کارگیری «عوامل انسجامی» صحیح با افت مواجه بوده است. در نتیجه‌، برخلاف برخی تأثیرات مثبت بر کاهش بعضی خطاهای دستوری، واژگانی، و غلط املایی، نمی‌توان راهبرد ترجمه را راهبرد چندان مناسبی برای کاهش خطاهای واژگانی و دستوری در مهارت نگارش فارسی‌آموزان چینی محسوب کرد.