واکاوی خطاهای تلفظی تاجیکی‌زبانان براساس ساخت هجایی فارسی ایران و فارسی تاجیکی از منظر نظریه‌ی بهینگی

Abstract

پژوهش حاضر به بررسی تأثیرات ساخت هجایی زبان فارسی معیار تاجیکی بر تلفظ واژه‌های زبان فارسی معیار ایران و وام‌واژه‌های مشترک میان این دو زبان می‌پردازد. چارچوب نظری این پژوهش، نظریه‌ی بهینگی -یکی از انشعاب‌های اخیر دستور زایشی- و یادگیری زبان در این نظریه است. روش پژوهش، توصیفی‌-تحلیلی و میدانی بوده و داده‌های پژوهش از طریق عرضه‌ی واژه‌ها و وام‌واژه‌های رایج در زبان فارسی ایران به ده فارسی‌آموز تاجیکی در دانشگاه بین‌المللی امام خمینی‌(ره) فراهم گردیده است. در این پژوهش تلاش شده است که خطاهای زبان‌آموزان در تلفظ آن دسته از واژه‌های فارسی یا وام‌واژه‌هایی که دارای خوشه‌های همخوانی آغازی و پایانی هستند، مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا، نگارندگان، داده‌های گردآوری ‌شده را با توجه به تفاوت مرتبه‌بندی محدودیت‌های حاکم بر ساخت هجا در دو زبان فارسی معیار ایران و فارسی معیار تاجیکستان مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. نتایج به دست آمده نشان داد که برخی از خطاهای فارسی‌آموزان تاجیکی که تحت تأثیر مرتبه‌بندی محدودیت‌های ساخت هجایی زبان فارسیِ تاجیکی است، بعد از 16 هفته اقامت در ایران، قرار گرفتن در معرض زبان فارسیِ معیار ایران، 240 ساعت کلاس آموزشی و همچنین، در صورت مهلک نبودنِ نقضِ آن ساخت در زبان تاجیکی، قابل اصلاح می‏باشد، اما در ساخت‌هایی که در مرتبه‌بندی زبان فارسیِ تاجیکی محدودیت‌های بلند‌مرتبه وجود دارد، زبان‌آموزان ساخت‌های زبان اول خود را حفظ کرده و از آن محدودیت‌ها تخطی نکرده‌اند. با این حال، نباید از نظر دور داشت که برخی از اشتباهات زبان‌آموزان ناشی از تعمیم‌های نادرست و ویژگی‌های «زبان میانی» آنها است که در بسیاری از موارد از زبان مبدأ نشأت گرفته و گاهی ناشی از تصوری است که در مورد زبان مقصد در ذهن زبان‌آموزان شکل گرفته است.