میزان به‏ کارگیری راهکارهای درک مطلب شنیداری: مطالعه‏ ی موردی فارسی‏ آموزان دوره‏ ی پیش‏ دانشگاهی

Abstract

پژوهش حاضر مهارتِ شنیداری 59 فارسی‌آموز دختر و پسرِ غیرایرانی را در زمینه‌ی درک مطالب دانشگاهی بررسی می­ کند. این فارسی‌آموزان که از لحاظ یادگیری زبان فارسی در سطوح متوسط و متوسط به بالا و از ملیت­ های مختلف بودند، کلاس‏ های پیش­ دانشگاهی مرکز زبان فارسی دانشگاه بین ­المللی امام خمینی‏(ره) قزوین را در زمستان 1390 گذرانده بودند. موضوعات مورد بحث در مقاله شامل «بررسی ماهیت راهکار‏های درک مطلب شنیداری» و «تنوع استفاده از راهکار‏ها» و «میزان پیش‏بینی راهکار‏ها به‌عنوان شاخص مهارت شنیداریِ» فارسی ­آموزان غیرایرانی است. بر‌اساس یافته­ های یک پژوهش پیمایشیِ سه‏بخشی مشخص شد که در کلاس­ های یکسان، زبان ­آموزان قوی‏تر، به‌واسطه­ ی توانایی شنیداری بیشتر، بهتر از همپاهای ضعیف­تر خود عمل می­ کنند. همچنین مشخص شد که با وجود این که همه­ ی زبان ­آموزان از انواع راهکار‏ها استفاده می­ کردند، زبان‌آموزان مسلّط‌ تر، مهارت بیشتری را در به‏ کارگیری چهار راهکار‏ شنیداری مورد نظر به نمایش گذاشتند؛ با این حال، در مورد مهارت فراشناختی، عملکرد ضعیف­تری داشتند. از طرفی، زبان ­آموزان قوی­تر در استفاده از راهکار‏هایی مثل یادداشت­ برداری، خلاصه ­برداری از نکات مهم سخنرانی ­های کلاسی و درک نکات کلیدی که در کسب موفقیت دانشگاهی بسیار مهم­ هستند، ضعیف‌تر از انتظار عمل کردند. علاوه­ بر­ این، طبق یافته­ ها، راهکار‏های شناختی، اجتماعی-‌عاطفی، فراشناختی و حافظه، به ترتیب از قابلیت پیش­بینی بیشتری برخوردار بودند. در پایان، با تکیه بر یافته­ های به ­دست ­آمده، علاوه بر ارائه ­ی پیشنهادهایی در زمینه‌ی آموزش زبان فارسی، بر ضرورت اتخاذ راهکارهای مطلوب در مراکز آموزش زبان فارسی در خصوص تقویت مهارت شنیداریِ دانشگاهی فارسی‌آموزان غیرایرانی نیز‏ تأکید شده است.