تحولات سیاست خارجی ترکمنستان؛ اصل «بی‌طرفی مثبت» در عرصۀ نظر و عمل

Abstract

جهت‌گیری کلی سیاست خارجی ترکمنستان در دورۀ پساشوروی با عنوان «بی‌طرفی مثبت» شناخته می‌شود. بر این اساس از این کشور انتظار می‌رود که ضمن وارد‌نشدن به اتحادیه‌های نظامی و جنگ‌ها، همکاری فعالانه‌ای را در عرصۀ بین‌الملل و در ارتباط با سایر کشورها از خود نشان دهد. اصول بی‌طرفی مثبت ترکمنستان که در سال 1995م در سازمان ملل متحد تصویب شد نیز حاکی از این موضوع است که ترکمنستان باید به‌عنوان یک عضو کامل جامعۀ بین‌المللی، ضمن لحاظ‌کردن اصول بی‌طرفی در سیاست خارجی خود، در عرصه‌های مختلف حضور فعالی داشته باشد. باوجود روشن‌بودن سرشت اصل بی‌طرفی مثبت، جنبه‌های عملی سیاست خارجی ترکمنستان در دو دهۀ گذشته فراز و فرودهای بسیار داشته و تحولاتی را از سر گذرانده است. این مقاله تلاش دارد با بررسی ماهیت اصل بی‌طرفی مثبت در سیاست خارجی ترکمنستان و تحلیل دلایل اتخاذ این جهت‌گیری، به مطالعۀ تحولات عملی سیاست خارجی این کشور پرداخته، بررسی کند که سرشت این تحولات چه بوده است. این مقاله نشان می‌دهد که اصول سیاست بی‌طرفی مثبت ترکمنستان در طول دورۀ مورد‌بحث ثابت بوده و آنچه تغییر پذیرفته، رویه‌های عملی و تاکتیک‌های مورداستفاده در سیاست خارجی این کشور است.