مؤلفه‌های سازندۀ فرهنگ سیاسی شایسته در سپهر سیاست‌ورزی امام علی (ع)

Abstract

<em>در واکاوی تقابل دو ساحت فرهنگی در دوران حکومتی امام علی (ع)، یک طرف فرهنگ عمومی و به‌تبع آن فرهنگ سیاسی جاهلیت است که ریشه‌های آن در باطن برخی از مسلمانان صدر اسلام باقی مانده و در دورۀ خلفای پیش از امیرالمؤمنین (ع) بازتولید شده و طرف دیگر این منازعه، فرهنگ سیاسی شایسته و بایسته از منظر امیرالمؤمنین (ع) قرار دارد که با دو رکن "علم‌آموزی" و "اراده‌سازی" شناخته می‌شود. در پاسخ به این پرسش اصلی که امام علی (ع) چه تصویری از فرهنگ سیاسی اسلامی ارائه داده‌اند، می‌توان گفت که ایشان درصدد توجه‌بخشی به ساحت تعقل و ملزومات معرفتی آن و تقویت اراده و بایسته‌های ایمانی‌اش بودند و متقابلاً پاکسازی جامعه از فرهنگ سیاسی جاهلیت (که اقتضائات خاص خود را داشته و مانع حرکت سیاسی مطلوب قلمداد می‌شده است) را ضروری می‌دانستند. بنابراین امام با توجه به اهمیت و جایگاه فرهنگ در کنش سیاسی، اصلاحاتی ریشه‌ای و دامنه‌دار را در صحنۀ فرهنگ سیاسی پی‌ریزی کردند تا جهت رفتار سیاسی مسلمانان را به سمت مطلوب پیش برند. در این مقاله از روش توصیفی-تحلیلی برای رهنمون شدن به ابعاد سازندۀ فرهنگ سیاسی برگزیده در سیاستگذاری‌های امام (ع) استفاده شده و با ذکر دوگانه‌های مفهومی متضاد از ابعاد این دو فرهنگ سیاسی تشریح شده است.</em>