ساخت و تثبیت "دیگری" در روابط خارجی ایران از تکوین حکومت صفوی (907ق/ 1502م) تا ده سال نخست تأسیس نظام جمهوری اسلامی (1368ش/ 1989م)

Abstract

این مقاله تلاشی است برای تحلیل و ارزیابی مسئلۀ "دیگری" در تاریخ روابط خارجی ایران از منظر جامعه‌شناسی تاریخی در روابط بین‌الملل. نویسنده در چارچوب رویکرد جامعه‌شناسی تاریخی و استفاده از تکنیک تبیین روایی از این رهگذر مسئلۀ "دیگری" را در روابط خارجی ایران برمی‌کاود. به‌لحاظ زمانی این مقاله دورۀ کلان تاریخی متعاقب تکوین حکومت صفوی تا ده سال نخست تأسیس نظام جمهوری اسلامی را در برمی‌گیرد. به نظر نویسنده با توجه به رویدادهای داخلی و خارجی مرتبط با روابط خارجی ایران، عنصر "دیگری" در عصر صفوی با توجه به تضاد مذهبی یا درون‌دینی با عثمانی سنی‌مذهب <em>تکوین</em> یافت، در اعصار قاجار و پهلوی با توجه به مواجهۀ ایران با قدرت‌های بزرگ سدۀ نوزدهم میلادی و ابرقدرت‌های جنگ سرد به‌ترتیب <em>تحول</em> و <em>تداوم</em> یافت، و در عصر جمهوری اسلامی در سایۀ تأسیس نظام جمهوری اسلامی <em>تثبیت</em> شد و به اوج نهادینگی رسید.