جهانی ‌شدن شهرها و جهان‌محلی ‌شدن دیپلماسی (مطالعۀ موردی: دیپلماسی شهری)

Abstract

تحول پدیده‌ها و تغییر روابط پیرامونی آنها با یکدیگر در گستره‌ای جهانی پتانسیل آن را دارد تا بر حوزه‌هایی چون اقتصاد، سیاست، فرهنگ و... تأثیر بنیادین نهد. فرایند جهانی ‌شدن با ویژگی‌هایی چون ظهور «دهکدۀ الکترونیک جهانی»، «انقلاب اطلاعات»، «فشردگی زمان و مکان»، «گسترش آگاهی جهانی»، «ارتقای خودآگاهی جمعی بشری» و... شناسایی می‌شود؛ «شهر»ها نیز در تأثیر و تأثری متقابل با فرایند جهانی ‌شدن قرار دارند و امروزه شاهد روابط «شهرهای جهانی» در شبکه‌ای از کلان‌شهرها هستیم. این تغییر و تحولات معنادار جهانی عمده عامل تحول در «دیپلماسی» به‌عنوان نقطۀ کانونی حوزۀ سیاست و فرایند جهانی ‌شدن است؛ آنچنان‌که دیگر صرفاً «دیپلماسی سنتی» در غالب روابط صرف دولت ـ ملت‌ها توان غلبه بر مسائل و وضعیت موجود را ندارد. سؤال اصلی این نوشتار آن است که «تأثیرات تغییرات جهانی شدن بر شهرها و حوزۀ روابط سیاسی به‌طور همزمان، چگونه بر روابط بین‌الملل و مشخصاً دیپلماسی دولت ـ ملت‌ها تأثیر نهاده است؟». از آنجا که هر گاه ساختارهای جهانی دستخوش تغییر و تحول شوند، دیپلماسی نیز متحول می‌شود، می‌توان گفت که (فرضیه) «دیپلماسی همگام با تحولات جهانی‌ شدن در عرصۀ فروملی و فراملی رو به‌سوی دیپلماسی‌های موازی‌ای چون دیپلماسی شهری آورده است» و از سطح صرفاً دولت ـ ملت‌های رسمی به سمت بازیگران غیردولتی حرکت نموده و در گسترۀ جهان‌محلی ‌شدن، اقدام به ایجاد روابط دو و چندسویه کرده است. این تحول، وضعیت جدیدی را در روابط بین‌الملل ایجاد کرده و فرصت‌های متقابلی را پیش روی بازیگران دولتی و غیردولتی به یکسان نهاده است.