پژوهشی در باب ماهیت و اندیشه های اجتماعی و سیاسی اخوان الصفا

Abstract

اخوان‌الصفا و خلان‌‌الوفاء گروهی از فلاسفة مسلمان دارای آرمان‌ها و دیدگاه‌های علمی، دینی و سیاسی‌اند. معرف‌‌شناسی آنان مبتنی بر فلسفة یونانی و مبانی دین اسلام است. به عقیدة آنان، یکی از عوامل اصلاح نظام فکری و اجتماعی به‌کارگیری فلسفة یونانی است. از لحاظ سیاسی، با توجه به انحطاط، فساد و عدم تمرکز سیاسی در دستگاه خلافت عباسی یا تجزیة امپراتوری اسلامی، در مخالفت با آن حکومت و مترصد بنیاد نهادن نظام یکپارچه بر مبنای ارزش‌های سیاسی اسلام بودند. از این‌رو، مطالعه دربارة اخوان‌الصفا، نسبت به دیگر جنبش‌ها و حرکت‌های انقلابی، دارای اهمیت بیشتری است. این اشخاص که جز پنج نفر از هویت آنان اطلاع نداریم، مجموعه‌هایی از علوم مختلف و از جمله فلسفه، اخلاق، سیاست و علم‌الاجتماع، موسوم به «رسایل اخوان‌الصفا»، تدوین و به‌صورت پنهانی منتشر می‌کردند. این رسایل، اولین دائرة‌المعارف در تاریخ تمدن اسلامی است.