تکامل مفهوم امامت در بعد سیاسى و اجتماعى

Abstract

موضوع دوستى خاندان پیامبر(ص) پدیده‏اى قدیم است و به روزگار خود آن حضرت باز مى‏گردد. در میان اصحاب و یاران آن حضرت، کسانى بودند که به خاندان او مهر مى‏ورزیدند. بر اساس روایات تاریخى، پس از درگذشت پیامبر(ص) که موضوع جانشینى ایشان مورد اختلاف نظر قرار گرفت، همین گروه از صحابه بر اساس نص و دستور صریح آن حضرت، از حقانیت‏خاندان طهارت که نماینده و سرور آنان على بن ابى‏طالب بود سخن گفته و از آن امام بزرگوار به عنوان شایسته‏ترین نامزد خلافت جانبدارى کردند; گرچه این نظریه و نظریه انصار که تقسیم خلافت را میان مهاجرین و انصار پیشنهاد مى‏کرد، مآلا طرفى نبست، و قریش، قبیله پر نفوذ که پیامبر نیز بدان وابسته بود، سر انجام توانستند یکى از معمرین و مقدمین خود را از یک سلسله دیگر، به عنوان «خلافت‏» بر مسند قدرت و ریاست‏بنشانند. امام على(ع) سر انجام در مقام استحقاقى خود قرار گرفت، اما پس از 25 سال، آن هم فقط براى مدتى کمتر از پنج‏سال. آن حضرت در سال چهلم هجرى به شهادت رسید. با شهادت او و عدم توفیق خلافت کوتاه مدت فرزندش امام حسن مجتبى(ع)، زعامت و قدرت سیاسى از خاندان پیامبر به دودمان اموى که سالهاى واپسین زندگى پیامبر، از سر سخت‏ترین دشمنان آن حضرت بودند منتقل شد.