وظیفه‌شناسی باور؛ مروری بر دیدگاه ویلیام پی. آلستون

Abstract

بخش مهمی از ساحت شناختی انسان را باورها و اعتقادات او تشکیل می‌دهد و نحوة شکل‌گیری باورهای انسان تأثیری اساسی در نحوة فعالیت‌های اوـ چه به‌لحاظ نظری و چه به‌لحاظ عملی - دارد. از این‌رو، این سؤال مهم پیش می‌‌آید که آیا تکالیف و وظایفی ناظر به باورهای ما وجود دارند یا خیر، و اگر وجود دارند، از چه سنخی هستند. بیان چند نکتة مقدماتی در این زمینه برای روشن‌شدن جایگاه بحث مفید است. 1) کسانی که به‌وجود تکالیف و وظایف در مورد باور، قائل هستند، وظیفه‏گرا[i] نامیده شده‏اند. در عین‌حال باید توجه داشت که وظیفه‌گرایی در این سیاق با وظیفه‌گرایی در فلسفة اخلاق، متفاوت است. در فلسفۀ اخلاق پس از قبول اصل وجود وظایف و تکالیفی ناظر به رفتارهای آدمی، برای تبیین این وظایف، اختلاف‌نظر پیش آمده است و در این مقام است که دیدگاه‌های وظیفه‏گرا در مقابل دیدگاه‌های غیر وظیفه‏گرا ظهور کرده‏اند. طرفداران وظیفه‏گرایی مفهوم وظیفه را بنیانی‏ترین مفهوم در قلمرو اخلاق می‏دانند؛ به این معنا که وظیفه از آن حیث که وظیفه است، قطع نظر از نتایجی که در پی دارد، برای انسان الزام‌آور است. در مقابل این دیدگاه از جمله «دیدگاه‌های غایت‌گرا»[ii] قرار دارند که وظایف اخلاقی را بر حسب نتایج و غایات تبیین می‌کنند. <br clear="all" />

[i]. deontologist

[ii]. teleological