شهید صدر و اصول موضوعة نظریة احتمالات

Abstract

تاکنون مباحث فلسفی گوناگونی پیرامون نظریۀ احتمالات مطرح شده ‌است. مهمترین مسئله در این میان آن است که چه تفسیر یا تفسیرهایی را می‌توان از مفهوم احتمال - که اساسی‌ترین نقش را در نظریۀ احتمالات بازی می‌کند -به‌دست داد. فیلسوفان مغرب زمین تفسیرهای متفاوتی را برای این مفهوم پیشنهاد کرده‌اند. از میان اندیشمندان مسلمان نیز شهید سیدمحمدباقر صدر تفسیری از احتمال ارائه داده ‌است که می‌توان آن را «تفسیر اجمالی» نامید. تلقی رایج این است که شرط کفایت هر تفسیری از مفهوم احتمال آن است که اصول موضوعة نظریة احتمالات را نتیجه دهد، یا دست‌کم با آن سازگار باشد. در نوشتار حاضر به این مسئله می‌پردازم که تفسیر شهید صدر تا چه اندازه با اصول موضوعة نظریة احتمالات هماهنگ است. چنان که خواهیم دید، ناهماهنگی‌هایی میان تفسیر اجمالی و اصول موضوعة نظریة احتمالات وجود دارد، که البته با اعمال اصلاحاتی در تفسیر اجمالی می‌توان آنها را برطرف ساخت.