جایگاه عقل در تفسیر المیزان

Abstract

نیل به معارف قرآن کریم به‌‌عنوان مجموعه‌‌ای مرتبط و منسجم جز با تکیه بر تفسیر مستند به منابع روشن و متقن میسّر نیست. از جمله مفسرانی که با بهره‌‌گیری از منابع اصیل، به‌‌ویژه حجت درونی عقل، به قله رفیع فهم معارف ناب قرآنی دست یافته‌‌اند، علامه سید محمدحسین طباطبایی است. نوشتار حاضر پس از تبیین روش تفسیری علامه طباطبایی، لزوم بهره‌‌گیری از عقل و منطق در تفسیر را بررسی کرده و سپس با تفکیک بین معانی عقل به‌‌عنوان منبع فهم دین و عقل به‌‌عنوان ابزار فهم قرآن به‌کارکردهای هر کدام در تفسیر المیزان پرداخته است. ویژگی مهم المیزان در بهره‌‌گیری از عقل، مراعات شاخص‌‌هایی چون تمییز بین تطبیق و تفسیر، پای‌‌بندی به تعبد و تفکیک بین مباحث تفسیری و فلسفی است.