جنایات جنگی علیه میراث فرهنگی در مخاصمه مسلحانه سوریه

Abstract

تحولات موسوم به بهار عربی، سوریه را دستخوش ناآرامی‌های سیاسی و سپس مخاصمۀ مسلحانۀ همه‌جانبه کرد. تخریب بناها و اماکن تاریخی، استفاده از محوطه‌های باستانی برای اهداف نظامی و قاچاق آثار تاریخی و اشیای عتیقه، از جمله جنایات جنگی علیه میراث فرهنگی سوریه است که به‌صورت گسترده و هدفمند و در قالب برنامۀ مشخص از سوی گروه‌های تکفیری، به‌ویژه گروه مشهور به دولت اسلامی عراق و شام (داعش)، در حال انجام است. عضویت نداشتن دولت سوریه در بسیاری از معاهدات بین‌المللی ناظر بر میراث فرهنگی، بی‌ارادگی و ناتوانی جامعۀ بین‌المللی در انجام اقدامات حقوقی لازم و همچنین پایبند نبودن گروه‌های مسلح غیردولتی به اصول و قواعد حقوق بین‌الملل بشردوستانه، میراث فرهنگی سوریه را در وضعیت دهشتناکی قرار داده است. مقالۀ حاضر در راستای ارائۀ راهکار حقوقی مقابله با این جرایم نتیجه‌گیری کرده است جامعۀ بین‌المللی، به‌ویژه سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (یونسکو) همزمان با اتخاذ سازوکارهای پیشگیرانه وضعی متناسب با حیثیت فرهنگی و تاریخی بناها، اماکن و آثار باستانی، با ارجاع وضعیت سوریه به دیوان کیفری بین‌المللی از رهگذر تصمیم شورای امنیت، الزام یا اقناع دولت سوریه به صدور اعلامیۀ پذیرش یا تقاضای کشورهایی که اتباع آن عضو گروه‌های مسلح غیردولتی فعال در سرزمین سوریه هستند، می‌توانند نسبت به تعقیب کیفری و محاکمۀ مرتکبان جنایات مذکور اقدام کنند.