مبانی جرم‌انگاری جرایم اقتصادی در فقه امامیه

Abstract

اقتصاد در عصر مدرنیته و با شکل­گیری دولت، معنا و مفهوم وسیع و نوینی یافته و وارد عرصه ارزش­های اعتباری شده است. اعتباریات برعکس واقعیات، حوزه­های وسیع و گسترده­ای را دربر می‌گیرد. با این پیش‌فرض، اقتصاد از دامنه و حوزه فعالیت بسیار وسیعی برخوردار شده که مستلزم ضابطه­مندی جدید، بر اساس گزاره­های وحیانی است. برای نیل به هدف موردنظر، این مقاله درصدد است مبنای وحیانی- عقلانی جرم­انگاری جرایم اقتصادی را به روش تحلیلی، استخراج، توضیح و تبیین نماید. این مسئله، در حوزه فلسفه حقوق کیفری اقتصادی تعریف می­شود. یافته این تحقیق آن است که مبانی جرم­انگاری جرایم اقتصادی در قرآن و سنت، عبارت‌اند از: اصل حرمت اکل مال به باطل در حوزه جرم­انگاری ابتدائی، اصل حرمت تعاون بر اثم در مرحله جرم­انگاری تکمیلی و اصل حرام بودن مقدمه حرام در خصوص جرم­انگاری تکمیلی و مرتبط. ازلحاظ مبانی عقلی نیز اصول لا ضرر، مصلحت، نظم، امانت‌داری و اصل بازتوزیع منصفانه ثروت را می­توان نام برد که بر اساس این اصول می­توان جرم‌انگاری جرایم اقتصادی را توجیه نمود.