ساختار انسان شناسى قرآنى

Abstract

ساختار انسان‌شناسى با تأکید بر تعالى شناختى از نگاه آیات قرآن مورد بررسى قرار گرفته است. نویسنده با طرح شش نوع ساختار معرفت‌شناسى، زیست‌شناسى، جامعه‌شناسى، روان‌شناسى، روان کاوى و تعالى شناختى، معتقد است انبوه نظریاتى که بشر در طول تاریخ درباره ساختار آدمى داده مربوط به یکى از انواع پنج گانه نخست بوده و به ندرت درباره تعالى شناختى اظهار نظر شده است. سپس به اهمیت تعالى شناختى پرداخته و تنهامعرفت دینى را شایسته پرده بردارى از چگونگى ساختار و سائق‌هاى آدمى مى‌داند. در ادامه، مهم‌ترین مطالبى که در انسان‌شناسى اسلامى در باب نهاد آدمى آمده، گزارش مى‌کند و دو بخش استعدادها و بخشهاى آسیب‌پذیر ساختمان وجودى انسان را بر مى‌شمارد و از نگاه قرآن به تحلیل مى‌نشیند. در بخش استعدادهاى منفى و مثبت انسان را مورد بررسى قرار مى‌دهد آز و اختلال پذیرى دستگاه ادراکى را از جمله استعدادهاى منفى و بخشهاى مثبت نیز با طرح 10 بحث: سائق صیانت ذات، هوش، آگاهى از هستى خود، احساس شخصیت، خرد، آگاهى از خدا و از نیک و بد، حافظه، اراده، آگاهى از ضعف‌ها و امکانات ساختارى و محیط و حقگرایى یا حنیفیّت به تفصیل از دیدگاه آیات قرآن بحث مى‌کند. در ادامه به نشانه‌ها و جلوه‌هاى حق گرایى از جمله علاقه به کمال، عشق و احترام به شخصیت‌هاى صالح، علاقه به ارزشیابى، علاقه به حیات برتر، علاقه به دانایى، علاقه به زیبایى، مهرورزى نسبت به دیگران،علاقه و عزت، عشق به جاودانگى و امید به آینده‌اى بهتر اشاره مى‌کند و خداوند را اولین و بزرگ‌ترین متعلّق حق گرایى مى‌داند. در پایان نیز ساز و کار تعالى و پیوستگى نهاد آدمى با نظام هستى را مورد بررسى قرار مى‌دهد.