معیار تمایز مفاهیم اخلاقی از غیر اخلاقی

Abstract

معیار تفکیک کاربردهاى اخلاقى مفاهیم خوب و بد و باید و نباید از کاربردهاى غیر اخلاقى آن مورد بررسى قرار گرفته است. معیار تمایز و تشخیص مفاهیم اخلاقى نسبت به اقسام آن متفاوت است. نویسنده در آغاز، تقسیم رایج مفاهیم اخلاقى به دو قسم ارزشى و الزامى را مطرح نموده و سپس در رابطه با معیار تمایز آنها از مفاهیم غیر اخلاقى سه احتمال را نام برده است 1- تفاوت به لحاظ نهادگزاره‌ها، 2- تفاوت به لحاظ طبیعت مفاهیم و 3- تفاوت به لحاظ هر دو جهت. در ادامه به نظریات موجود در محدوده هر یک از احتمالات پرداخته و سه نظریه در رابطه احتمال نخست و چهار نظریه راجع به احتمال دوم با عناوینى چون شهودگرایى، عقل‌گرایى، تقریر، امر الهى و تجربه‌گرایى مطرح نموده است و با نقد هر یک به این نتیجه رسیده است که هیچ یک از این نظریات جامع و مانع نیست. سپس دو نظریه توصیه‌گرا و احساس‌گرا را بررسى و نقد کرده است و در نهایت به این نکته اشاره مى‌کند که ماهیت مفاهیم ارزشى و مفاهیم الزامى اخلاقى ویژگى‌هاى خاصى دارد و در مقام تشخیص علاوه بر این ویژگى‌ها نهادگزاره‌ها نیز باید مورد توجه قرار گیرد. بخش دیگر مقاله به مسأله غیبت و ذهنیت مفاهیم اخلاقى پرداخته و باارائه سه تعریف از غیبت و ذهنیت بر این باور است که مفاهیم ارزشى به یک اعتبار طبق همه تعریف‌ها عینى است و به اعتبار دیگر طبق برخى از آنها و امّا مفاهیم الزامى همه اعتبارى و ذهنى است امّا این امر، اخلاق را از دائره داورى عقل بیرون نمى‌برد. در پایان به تعداد مفاهیم اخلاقى پرداخته و دیدگاه رایج را زیر سؤال مى‌برد و تقسیم جدیدى ارائه مى‌کند.