پرسشها و پژوهش‏های بایسته قرآنی در زمینه جامعه‌شناسى

Abstract

برخى پرسشهاى مهم در حوزه جامعه‌شناسى مطرح گردیده تا از زاویه نظریات قرآنى مورد دقت قرآن‌پژوهان قرار گیرد. نویسنده در آغاز با طرح این مطلب که واکنشها معمولاً متأثر از دو عامل فرهنگ و نگرش پژوهندگان و محیط داورى پدید مى‌آیند، به رویکرد دین‌ستیزى جامعه‌شناسى در غرب اشاره کرده است و سپس براى ایجاد جامعه‌شناسى بدون چنان نگاهى به طرح پرسشها و محورهایى پرداخته است که تحقیق در آن، زمینه‌ساز دست‌یابى به جامعه‌شناسى مطلوب است. پرسشها عبارتند از: 1 - آیا جامعه‌شناسى قرآنى مى‌تواند علمى باشد؟ نویسنده دو دیدگاه را در این زمینه بررسى کرده است. نظریه‌اى که معتقد است جامعه‌شناسى علمى ویژگى‌هاى خاص خود را دارد و نمى‌تواند با حفظ آنها جامعه‌شناسى دینى و قرآنى باشد و دیگر نظریه کسانى که دینى بودن و علمى بودن را با یکدیگر سازگار مى‌دانند و براى ایجاد جامعه‌شناسى اسلامى تلاش کرده‌اند. مانند: دکتر على شریعتى. 2 - آیا جهان‌بینى آخرتگراى قرآن با مطالعه جامعه به صورت علمى سازگار است؟ 3 - آیا مى‌توان از داده‌هاى جامعه‌شناسى براى مطالعه و فهم مفاهیم اجتماعى قرآن استفاده کرد یا نه؟ 4 - آیا جامعه‌شناسى اسلامى تفاوت بنیادین با جامعه‌شناسى غربى دارد یاتفاوت سطحى؟ 4 - آیا قرآن منعکس کننده و تأیید کننده بینش مردم عصر نزول است یا خیر؟ در ادامه نویسنده به پرسشهاى دیگرى مى‌پردازد که امکان دست‌یابى پاسخ آنها از قرآن مى‌رود. مثل: آیا قرآن راجع به جامعه سخنى دارد یا خیر؟ اصطلاحات جامعه شناختى قرآن کدامند؟ ویژگى‌هاى جامعه دینى از دیدگاه قرآن چیست؟ جامعه دینى مقدم است یا حکومت دینى؟ میان جامعه دینى و جامعه مدنى چه نسبتى وجود دارد؟ آفات جامعه انسانى و جامعه دینى از دیدگاه قرآن چیست؟ نویسنده با بررسى هر یک از پرسشهاى فوق به جزئیات و دیدگاه‌هاى مربوط به هر یک پرداخته و استنتاجهاى خود از قرآن را ارائه داده است.