گونه هاى تأکید در قرآن

Abstract

انواع تأکید در قرآن به همراه نمونه قرآنى، آن به تفصیل آمده است. »تأکید« و کاربرد آن در قرآن، از جمله مباحث علوم قرآنى است که مفسّران و بلاغت شناسان بدان پرداخته‌اند. در این زمینه دو دیدگاه عمده مطرح شده است، گروهى بر این باورند که تأکید در قرآن و روایات وجود ندارد، زیرا بازگشت تأکید به تکرار است و تکرار، لغو است. برخى دیگر معتقدند از آنجا که قرآن به زبان قوم خود نازل شده و خارج از سبک و روش عرب نیست، و تأکید در کلام عرب معمول و رایج است، بنابراین تأکید در قرآن نیز کاربرد دارد، و یکى از شاخصهاى مهم بلاغت قرآن به شمار مى‌رود، زیرا در آن فواید بسیارى نهفته است. نویسنده این مقاله بر اساس دیدگاه دوم، پس از ذکر تفاوت مراتب تأکید و گونه‌هاى آن، روشهاى تأکید به کار رفته در قرآن را همراه با مثالهاى گوناگون آورده است. تأکید معنوى که با واژگانى چون: کلّ، اجمع، کلا، کلتا، نفس و عین صورت مى‌گیرد و فایده آن دفع توهّم مَجاز بودن، افاده عموم و شمول نسبت به همه افراد یک مفهوم و نیز نبود حذف و سهو و نسیان است. قسم دوم، تأکید لفظى است که همان تکرار لفظ اول است. تأکید با قسم، بدل، عطف، وصف، حروف جرّ و حروف تأکید، از گونه‌هاى دیگر تأکید است. نیز شیوه‌هاى بلاغى گوناگونى همانند عدول از فعل امر به استفهام، التفات، استفاده از اسم ظاهر به جاى ضمیر، عدول از جمله فعلیه به اسمیه، تقدیم ماحقّه التأخیر و... از روشهاى دیگر تأکید است که در قرآن، فراوان به کار رفته است.