روش شناسی آیات الأحکام در تفسیر اهل بیت (ع)

Abstract

شناسایى و بررسى روشهاى تفسیر آیات الأحکام قرآن توسط اهل بیت(ع)، است. فهم هر متنى، نیازمند آشنایى با قواعد و اصول زبانى آن متن و دریافت سبک ویژه اثر است. اهل بیت(ع) نیز هم بر شناخت عمومى زبان و هم بر سبک ویژه قرآن جهت استنباط احکام فقهى از قرآن تکیه دارند. ایشان در بهره‌گیرى از آیات الأحکام به سه روش تمسک، تبیین و تدبر عمل مى‌کردند. در شیوه »تمسک«، امام(ع)، براى بیان حکم، آیه‌اى را تلاوت مى‌کند که حکم به صراحت در آن موجود است و هیچ توضیح و شرحى درباره معناى آیه نمى‌دهد. زیرا دلالت آیه به حکم روشن است. در شیوه »تبیین«، اهل بیت(ع) با دیدى زبان شناختى و با توجه به عناصر عمومى زبان، یا عناصر ویژه زبان عربى یا عناصر سبکى ویژه قرآن کریم و فرهنگ عصر نزول، واژگان، اصطلاحات، مبهمات، منسوخات، متشابهات و یا تعبیرات و جملات قرآن را تبیین مى‌کنند. در روش »تدبر«، دریافت حکم بر اساس جهان بینى قرآن، مقارنه معنایى آیات -تفسیر قرآن به قرآن- و بررسى فراگیر آیات -تفسیر موضوعى- انجام مى‌گیرد.