تحلیل‌گفتمان چندوجهیت در کاهش بحران‌های زیست‌محیطی تهران مطالعۀ موردی بنرها و بیلبوردهای زیست‌محیطی شهرداری تهران

Abstract

در پژوهش حاضر، تلاش شده است با استفاده از رویکرد تحلیل‌گفتمان چندوجهیت (چی‌اونگ، 2004) تصویرهای دیداری در بنرها و بیلبوردهایی توصیف و تحلیل شوند که دغدغۀ اصلی آنها کاهش دو بحران زیست‌محیطیِ کمبود آب و آلودگی هوای تهران است که در طی سال‌های 1394- 1393 در سطح کلان‌شهر تهران، نصب و در آرشیوِ سایت سازمان زیباسازی شهرداری تهران در تاریخ فوق نگهداری شده‌اند. همۀ نمونه‌های یافت‌شده توصیف و تحلیل شده‌اند؛ اما به دلیل محدودیت، تنها شش نمونه به‌طور تصادفی، انتخاب و در پژوهش حاضر به تفصیل ارائه شده‌اند و برای نمونه‌های دیگر صرفاً گزارش تحلیل ارائه شده است. در پژوهش حاضر این سؤال مطرح است که تصویرهای دیداری در بنرها و بیلبوردها چگونه با به‌کارگیری تحلیل‌گفتمان چندوجهیت به کاهش بحران کمبود آب و آلودگی هوا در کلان‌شهر تهران کمک می‌کنند. برای پاسخگویی به سؤال مذکور، از رویکرد چی‌اونگ (2004) بهره گرفته شده و فرض بر این است چنانچه مغایرتی بین عناصرِ تصویرهای دیداریِ شهرداری تهران و عناصر تشکیل‌دهندۀ ساخت‌عام مشاهده نشود، تصویرهای دیداری مدنظر شرایط لازم را خواهند داشت تا بینندگان/ خوانندگان آن را به‌طور کامل درک کنند؛ اما چنانچه مغایرتی مشاهده شود، فقط درصورت رفع مغایرت به‌طور کامل بینندگان/ خوانندگان آن را درک می‌کنند. این پژوهش، توصیفی - تحلیلی است و به‌طورکلی، یافته‌های آن در راستای یافته‌های چی‌اونگ (2004) است؛ اما گاهی مشاهده شده است با رویکرد چی‌اونگ مغایرت دارند. از پژوهش حاضر، نتیجه‌گیری می‌شود چنانچه تغییراتی در برخی عناصرِ مغایر صورت گیرد، بینندگان/ خوانندگان، آگهی‌ها را در راستای اهداف آگهی‌دهندگان، رمزگشایی خواهند کرد. در آن صورت، آگهی‌دهندگان به هدف خود دست خواهند یافت که همانا کاهش بحران‌های زیست‌محیطی است. درخور ذکر است در این پژوهش، بررسی کاهش بحران کمبود آب یا آلودگی محیط زیست از منظر شهروندان تهرانی مدنظر نیست.