بررسی کاهش واکه‌ای در زبان فارسی محاوره‌ای

Abstract

کاهش واکه‌ای فرایندی است که همواره در گفتار سریع محاوره‌ای، در هجاهای بدون تکیه صورت می‌گیرد و طی آن واکه‌های بدون تکیه تغییر یافته و به واکه‌های دیگر گرایش می‌یابند. کاهش واکه‎ای در زبان فارسی در برخی موارد عبارت است ازگرایش واکه‌‎ها به سوی واکه‏های دیگر که در هجاهای بدون تکیه و گفتار سریع محاوره‎ای روی می‎دهد، به این نوع کاهش، کاهش واکه‏ای آوایی گویند. نوع دیگری از کاهش، تغییر و دگرگونی واکه‌ها در هجاهای بدون تکیه است که به دلیل افزوده شدن وند یا وندهایی صورت می‌گیرد که سبب جذب تکیه از هجای حامل واکه به سمت وند شده و درنتیجه واکه در هجای ضعیف و بدون تکیه قرار گرفته و به واکۀ دیگری تغییر می‌یابد. این نوع کاهش را کاهش واکه‎ای واجی می‎نامند. در این مقاله کاهش واکه‎ای آوایی با توجه به نظریات کراسوایت (2000) و هریس (2005) بررسی شده است. در زبان فارسی واکه‎های پایدار در هجاهای بدون تکیه تغییر چندانی نمی‎یابند، در حالی که واکه‎های ناپایدار به ویژه واکه‎های /e/ و /a/ در چنین هجاهایی به نسبت بسیار زیادی به یکدیگر و به واکه‎های پایدار گرایش می‎یابند. از این رو کاهش واکه‎‎ای در فارسی از یک رویکرد تلفیقی (hybrid) تبعیت می‎کند.