رثای حسینی در اشعار عربی قرن سوم

Abstract

ورود حماسۀ کربلا به حیطة شعر و ادبیات یکی از عوامل ماندگاری و پایایی آن به شمار می‌آید، زیرا قالب تأثیرگذار و نافذ شعر و مرثیه، میان دلها و عاطفه‌ها از یک سو و حادثۀ عاشورا از سوی دیگر پیوند زد و احساس غم، حسرت و خشم را در مخاطبان بر افروخت و باعث به وجود آمدن غنی‌ترین ذخائر فکری و احساسی شیعی در زمینۀ ادبیات گردید. تاریخ سرایش رثای حسینی، صرف نظر از شواهدی که از وجود آن پیش از واقعۀ عاشورا حکایت دارد، از حادثۀ کربلا آغاز گشت و ادبیات عربی را غنی و پربار نمود. انگیزه‌هایی چون اعتقاد دینی و نیل به پاداش اخروی، جذابیت شخصیت امام حسین(ع) حادثۀ غم انگیز کربلا و شدت تراژدی آن باعث شد تا شاعران شعرهایی بدیع و پربار را در قالب رثا بسرایند. واژگان ساده و دلنشین و دارای بار عاطفی مناسب، وزنهای گوناگون، پیوند ناگسستنی آن با اصول شیعی به همراه عاطفه صادقانه، تصاویر هنری زیبا و متنوع و دارای قدرت القایی بالا و تخیلات شاعرانه از یک بعد و پرداختن به جنبه‌های تاریخی کربلا، بیان حقانیت اهل بیت (ع) و ستمهای وارده به آنها از بعد دیگر، زمینۀ ظهور یکی از سوزناکترین مراثی قرن سوم را فراهم آورد و صحنه‌هایی واقعی از آن را برای مورخان و مقتل‌نویسان به نمایش گذارد.