بینامتنی قرآن و نهج البلاغه با لامیة ابن وردی

Abstract

از موضوعات مهم نقد ادبی معاصر که می­توان به آن اشاره کرد، تناص و یا بینامتنی می­باشد که در آن لفظ و یا معنا و یا هر دو از یک اثر به اثری دیگر انتقال می‌یابد. از مهم‌ترین آثاری که مفاهیم آنان به اشعار شاعران جهان اسلام منتقل شده است قرآن و نهج البلاغه است زیرا هر دو همچون دریای خروشانی هستند که مضامین و مفاهیم والا و برتر را به بشر عرضه می­دارند. اکثر شاعران از این دو منبع گران‌قدر در اشعار خود بهره جسته و برخی معانی ناب آن ها را به رشته نظم در آورده ­اند که یکی از آنان ابن وردی شاعر دورۀ انحطاط می­باشد. در عصر او به علت شرایط جامعه، برخی از شاعران به دین و مسائل مربوط به آن روی آورده بودند. این شاعر در لامیۀ مشهور خود که آن را در هفتاد و هفت بیت به عنوان نصیحت­نامه­ای به فرزند خود سروده است، از بیش تر سخنان قرآن و نهج ­البلاغه استفاده کرده و برای غنای سخن خود از آن ها مدد جسته است. او در برخی ابیات این لامیه، عین متن قرآن و یا نهج البلاغه را آورده و در برخی دیگر معنی و مفهوم آن‌ها را در میان کلام خود گنجانده است. از موضوعاتی که ابن وردی از قرآن و نهج البلاغه استفاده کرده است، می­توان به گرایش به حق، طلب علم و دانش، عدم دل بستن به دنیا، میانه‌روی در کارها، دوری از سخن چینی و غیبت، مدارا با همسایه و کوتاه کردن آروزها اشاره کرد.