تعیین گرادیان‌های عمده‌ی محیطی در جوامع گیاهی مرتعی با استفاده از شاخص تنوع بتا (مطالعه‌ی موردی: مراتع چهار باغ استان گلستان)

Abstract

تنوع زیستی از مفاهیم ارزشمند در بوم شناسی و مدیریت پوشش گیاهی است. یکی از سطوح تنوع زیستی تنوع بتا است. هدف از این تحقیق تشخیص گرادیان به وسیله‌ی تغییرات تنوع بتا است. در منطقه-ی مورد مطالعه نمونه‌برداری از پوشش گیاهی با استفاده از 536 واحد نمونه‌برداری به صورت کاملاً تصادفی‌ صورت گرفت. جهت شناسایی گرادیان‌های عمده، واحد‌های زیست محیطی اولیه با تلفیق نقشه-های پایه (شیب،‌ جهت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا) استخراج گردیدند. تنوع آلفا، بتا و گاما در واحدهای زیست محیطی با استفاده از شاخص شانون محاسبه شد. با توجه به تغییرات تنوع بتا، بیشترین میزان تغییرات از واحد زیستی "ارس، گون سفید" به "چمن پیازک‌دار، هزار خار نکارمنی" است (83/1). این گرادیان به عنوان گرادیان غالب منطقه تحت عنوان گرادیان ارس-گراس شناسایی شد. نتایج نشان می‌دهد از نظر ترکیب شاخص تنوع بتا برای تفکیک جوامع گیاهی کارآیی و قابلیت خوبی دارد. با محاسبه‌ی تنوع بتا با قاطعیت بالا می‌توان تنوع، شباهت و عدم شباهت بین جوامع را تفسیر و گرادیان‌های عمده‌ی موجود در منطقه را اولویت‌بندی نمود.