« مدارا »در اندیشه رام موهن روی و ابوالکلام آزاد

Abstract

مدارا و همزیستی دوستانه با پیروان ادیان و مکاتب دیگر از ویژگ یهای بارز فرهنگ هندی به شمار<br />می رود. عنصر مدارا حاصل ژرف اندیشی در باطن هستی و درک حقیقت ادیان است و از این<br />روست که عارفان و حکیمان هندو، و صوفیان مسلمان این سرزمین پیشتاز این منش متعالی بوده اند.<br />علاوه بر این، پادشاهان مغولی هند به جز چند استثناء، بر این راه و روش سلوک می کردند و<br />اکبرشاه امپراطور خردمند، بهترین نمونة مدارا و تساهل با پیروان ادیان مختلف است. در دوران<br />جدید نهضت برهموسماج و بنیانگذار آن، یعنی رام موهن روی، بر اصل مدارا و اهمیت آن انگشت<br />تأکید نهادند. مدارا در اندیشة مولانا ابوالکلام آزاد را نیز باید ادامة همین سنت دانست و اهمیت این<br />مفهوم را در منظومة فکری او به عنوان یک عالم برجستة مسلمان مورد توجه قرار داد.