سعادت بشری و دیدگاه ملاصدرای شیرازی

Abstract

همه‌ی ادیان آسمانی به پیروان راستین خود، وعده‌ی سعادت و نجات می‌دهند. اسلام نیز در موارد متعددی، نجات انسان‌ها را در گروِ سرسپردگی به فرمان‌های الاهی معرفی می‌کند. از این رو، فلاسفه و متکلمان مسلمان نیز هر کدام به نوبه‌ی خود، کوشیده‌اند ضمن تفسیر و تبیین آموزه‌های وحیانی، پرده از حقیقت این مهم بردارند. این جستار در نظر دارد تا دیدگاه ملاصدرا در خصوص مسأله‌ی سعادت بشری و تبیین عقلانی وی از سعادت را بررسی کند. بر مبنای اصل تشکیک وجود در حکمت متعالیه‌ی صدرایی، وجودْ ذومراتب و متدرج است و از آنجا که ملاصدرا وجود و ادراک وجود را خیر و سعادت می‌داند، سعادت و خیر نیز ذومراتب و مشکک است. ملاصدرا تأکید دارد که ادراک وجود و اتحاد نفس ناطقه‌ی آدمی با عقل فعّال، کمال و سعادت آن به ‌شمار می‌رود. به نظر می‌رسد تحلیل خاص ملاصدرا از سعادت بشری، که مبتنی بر اصول فلسفی ایشان است، با آنچه تحت عنوان سعادت در علم اخلاق مطرح است هم‌راستا و مشابه باشد. تبیین وی از سعادت، نه‌تنها در خور دفاع عقلانی است، بلکه همسو با آموزه‌های وحیانی نیز می‌باشد.