بررسی تأثیر مواد مادری و گونه‌های گیاهی بر توزیع پروفیلی عناصر تغذیه‌ای در خاک‌های مرتعی کوهستانی کوهرنگ

Abstract

مادۀ مادری و پوشش گیاهی دو عامل مهم و تأثیرگذار در تشکیل خاک به­حساب می­آیند. نوع عناصر موجود در خاک و مقدار فراهمی آن­ها برای گیاه به­شدت به مادۀ مادری خاک وابسته است از طرفی نوع و تراکم پوشش گیاهی با تغییر در مقدار مادۀ آلی و مکانیسم چرخۀ عناصر، فراهمی آنرا در اکوسیستم­های مرتعی تحت­ تأثیر قرار می­دهد. این مطالعه در ارتباط با توزیع پروفیلی عناصر تغذیه­ای تحت تأثیر گونه­های مرتعی و مواد مادری مختلف به صورت آزمایش فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی و با سه تکرار در مراتع کوهستانی اطراف شهرستان کوهرنگ انجام شد. بدین منظور در منطقۀ مورد مطالعه سه مادۀ مادری متفاوت شامل آهک مارنی فسیل­دار، آهک دولومیتی فسیل­دار و کنگلومرا و ماسه سنگ قرمز انتخاب و در هر مادۀ مادری سه مکان تحت پوشش گیاهان گون و دافنه و یک پروفیل در منطقۀ بدون گیاه به­عنوان پروفیل شاهد تا عمق 100 سانتی­متر حفر و نمونه‌برداری گردید. سپس خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و غلظت عناصر تغذیه­ای در پروفیل خاک مورد مطالعه قرار گرفت. نوع مادۀ مادری اثر معنی­داری بر مقدار عناصر خاک داشت در حالی که پوشش گیاهی در برخی موارد نتوانست تفاوت معنی­داری در غلظت عناصر ایجاد کند. مادۀ مادری کنگلومرای قرمز به­دلیل بافت درشت­تر، مقدار عناصر کمتری در خاک نسبت به آهک مارنی و دولومیتی آزاد می‌نماید. از طرفی مشاهده شد که در خاک‌های مورد مطالعه به جز خاک‌های حاصل از کنگلومرا کمبودی از لحاظ پتاسیم وجود ندارد و با توجه به حد آستانۀ فسفر با کمبود فسفر مواجه نیستند.