نقش مساجد و مدارس مذهبی در بنیادگرایی مردم پاکستان

Abstract

<strong>چکیده</strong><br /> ابوالاعلی مودودی (1903-1979م) از متفکران و اندیشمندان برجستۀ شبه قاره هند است که افکار او تأثیر بلافصلی بر بنیادگرایی اسلامی در پاکستان داشته است. مودودی به تحقق آرمانی‌ـ‌اسلامی باور داشته است و در اندیشۀ او مفاهیمی مانند «حاکمیت خداوند»، «نظام سیاسی اسلامی»، «مقابله با غرب»، «لزوم تحقق جامعۀ اصیل اسلامی»، «آموزش اسلامی»، «جهاد» و مفاهیم دیگری که رنگ‌و‌بوی اسلامی دارند، از جایگاه خاصی برخوردارند. با تشکیل کشور پاکستان در سال 1947 میلادی و بازخورد اندیشه‌های مودودی، این کشور تا به امروز مهدی برای بنیادگرایی اسلامی شناخته شده است. بنیادگرایی اسلامی به‌عنوان یک ایدئولو‍ژی دارای مؤلفه‌ها، گزاره‌ها و بنیان‌های فکری‌ـ‌سیاسی خاصی است که آن را از سایر ایدئولوژی‌های قرن بیستم؛ همچون لیبرالیسم، سوسیالیسم، ناسیونالیسم و مانند آن جدا می‌کند. بنیادگرایی اسلامی به‌رغم تعدد و تنوعش در عرصۀ نظریه و عمل در دنیای اسلام بنیان‌های فکری و سیاسی مشترکی دارد که عبارت‌اند از: جامعیت و شمولیت دین اسلام، پیوند میان دیانت و سیاست، لزوم بازگشت به اصول و مبنای دین اسلام، برقراری حکومت اسلامی و عمل‌گرایی و داشتن برنامه و راهبرد عملی برای گذار از وضع نامطلوب غیراسلامی به وضع مطلوب اسلامی است. این مقاله با روش تحلیلی‌ـ‌توصیفی که منابع آن براساس روش کتابخانه‌ایی جمع‌آوری شده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش حاکی این مطلب است که اندیشه‌های مودودی باعث رشد بنیادگرایی اسلامی و بر گروه‌های مختلف بنیادگرای اسلامی در پاکستان تأثیرگذار بوده است. چنین تأثیرگذاری را می‌توان در روند هویت‌یابی اسلامی نظام سیاسی پاکستان، رشد و گسترش احزاب اسلامی، مدارس مذهبی و سازمان‌ها و گروه‌های بنیادگرا در این کشور جست‌و‌جو کرد.<br /> <strong>اهداف پژوهش:</strong><br /> <br /> شناسایی جهت فکری ایدئولوژی بنیادگرایی اسلامی در نظام سیاسی پاکستان.<br /> تبیین نقش مستمرر مساجد و مدارس مذهبی در شکل‌گیری بنیادگرایی مردم پاکستان.<br /> <br /> <strong>سوالات پژوهش:</strong><br /> <br /> اندیشه‌های مودودی چه تأثیری بر بنیادگرایی اسلامی در پاکستان داشته است؟<br /> چگونه می‌توان نقش مساجد و مدارس مذهبی را در بنیادگرایی مردم پاکستان تبیین کرد؟