گونه شناسی تزیینات گنبد غفاریه مراغه براساس الگوی تطبیقی

Abstract

گنبد غفاریه متعلق به دورة ایلخانان و دارای تزیینات بسیار زیبا، به‌ویژه انواع هنر کاشی‌کاری مرسوم در این دوره است. برخی از عناصر معماری در گنبد غفاریه، ایرانی نیست و همین‌طور در ضلع جنوبی، شرقی و غربی بنا از نشانی به نام چوگان‌دار استفاده شده که در بنای دیگری در ایران مشاهده نشده است که این نشان به‌نوعی هویت بنای غفاریه را مشخص می‌کند.<br />دربارة تزیینات و حتی معماری بناهای دورة ایلخانی، بالاخص گنبد غفاریۀ مراغه به‌قدر کافی صحبت نشده است. برخی از تزیینات بناها، مانند کاشی معرق و تکنیک جدید کاشی لعاب‌پران، در این دوره شکل گرفته و از این دوره کاربرد کتیبه‌های کاشی معرق به‌صورت جدی فراگیر شده است. با بررسی تزیینات گنبد غفاریه و نمونه‌های مشابه آن، به‌ویژه در دورة ایلخانی، می‌توان به دسته‌بندی جامعی از تزیینات این دوره دست یافت. پرداخت اطلاعات در پژوهش حاضر به شیوة توصیفی، مقایسه‌ای و تحلیلی بوده و روش یافته‌اندوزی در آن به‌صورت کتابخانه‌ای و میدانی است و تقریباً هفده بنا از دوره‌های مختلف مثل گنبدسرخ، گنبد سلطانیه، مسجد جامع اشترجان و... گونه‌شناسی شده است. حاصل این مطالعه، شناخت تزیینات گنبد غفاریه، برج‌مقبره‌های پیشین و بناهای هم‌عصرگنبد است. در این گنبد تزیینات متنوعی به‌کاررفته که منشأ آن در این دوره و از نمونه‌های اولیۀ این تزیینات است.