بررسی واکنش‌های مورفولوژیک و شکل‌گیری نبکا در دو گونة کلیر Capparis decidua)) و لگجیC. spinosa)) در مناطق خشک و بیابانی

Abstract

این پژوهش، با تکیه بر مقایسة واکنش‌های متفاوت مورفولوژیک دو گونة کلیر <em>Capparis decidua</em>)) و لگجی<em>C. spinosa</em>) )، ارتباط بین بعضی از عوامل مؤثر در شکل‌زایی نبکا‌ را بررسی می‌نماید.به منظور بررسی واکنش‌های مورفولوژیک دو گونة مورد اشاره به تشکیل نبکا، 9 نبکا‌ی لگجی با سنین متفاوت به طور تصادفی انتخاب شد. سپس، تعداد و اندازة ریشه‌های نابجا و تعداد شاخه و جوانه در طول ساقه شمارش شد. نتایج نشان داد که وزن بخش زنده (سبز) و غیرزندة پایه‌هایی از گیاه لگجی تشکیل‌دهندة نبکا به طور معنی‌داری از پایه‌های شاهد هم‌‌سن خود بیشتر است. در لگجی، نبکا در ابتدا با افزایش تعداد جوانه‏ها و شاخه‏ها باعث تحریک رشد می‌شود، ولی، در نهایت، باعث خشکیدگی کامل گیاه می‌گردد. در کلیر، تشکیل نبکا باعث ریشه‌زایی (ریشه‌های نابجا) در شاخه‌های مدفون‌شده می‏‌شود. همچنین، با افزایش حجم نبکا، بر تعداد شاخه یا جوانه در کلیر افزوده نشد. علاوه بر آن، ریشة نابجایی در پایه‌های کلیرِ فاقد نبکا ملاحظه نشد. نتایج بررسی نحوة انشعاب شاخه‌ها نشان داد که گونة کلیر به دو روش باعث ایجاد نبکا می‌‌شود. کلیر در میان‌سالی پاجوش‏های فراوانی تولید می‌کند. تشکیل پاجوش‏ها در اطراف و در قسمت یقة گیاهِ کلیر باعث تجمع رسوبات و تشکیل نبکا می‌‌شود. شاخة پاجوش‌های مدفون‌شده در نبکا، با افزایش حجم نبکا، ریشه‌های نابجا تولید می‌نماید و پایة مادری به‌تدریج ضعیف می‌شود و نهایتاً خشک می‌شود. حالت دوم تشکیل نبکا مشابه لگجی است. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، مشخص شد که گونة کلیر واکنش‌های مورفولوژیک سازگارتری نسبت به لگجی در برابر تشکیل نبکا دارد.