انتخاب بهترین فرمول تجربی برای برآورد زمان تمرکز در حوزه‌های آبخیز شهری (مطالعة موردی: شهر ماهدشت)

Abstract

اتخاذ روش‌های صحیح در مدیریت آبخیزهای شهری برای کاهش خطرها امری انکارناپذیر و ضروری است. لازمة این امرْ برآورد میزان رواناب با درجة اطمینان بالاست. یکی از عواملی که بدون شک، تأثیر زیادی در دبی اوج و حجم رواناب دارد زمان تمرکز است. هدف از این تحقیق انتخاب بهترین روش از میان فرمول‏های تجربی برآورد زمان تمرکز است. برای تعیین زمان تمرکز واقعی از روش صحرایی مبتنی بر اندازه‌گیری زمان پیمایش آب با استفاده از جسم شناور استفاده شد. به منظور انتخاب بهترین فرمول تجربی از معیارهای آماری‌ـ شامل درصد خطای نسبی (RE)، میانگین مربعات خطا (RMSE)، میانگین درصد خطای نسبی (RME)، ناش‏ساتکلیف (NS)، و ضریب تبیین (R²)‌ـ استفاده شد. سپس، درصد اختلاف مقادیر به‌دست‌آمده از فرمول‏های تجربی با مقادیر واقعی اندازه‏گیری‌شده مقایسه شد. در این مطالعه، بر اساس نتایجِ مقایسة درصد خطای نسبی در هر بازه، فرمول‏های تجربی کالیفرنیا، چاو، کارتر، و فدرال به‌تربیب با درصد خطای 7_/2، 9_/2، 4_/4، و 7_/4 برای بازة ۲، رابطة کربای- هات‏وی با درصد خطای 1 برای بازة ۳، رابطة ونتورا با درصد خطای 5_/8 برای بازة ۹، و، در نهایت، رابطة هیدروگراف استدلالی با درصد خطای 8_/4 برای بازة ۱۰ بهترین برآورد را داشته‏اند. در نتیجه، پیشنهاد می‏‌شود در مناطقی که خصوصیاتی نظیر این بازه‏ها دارند، با توجه به اطلاعات موجود، از رابطه‏ای استفاده شود که کمترین درصد خطا را دارد. در نهایت، مشخص شد فقط روش هیدروگراف استدلالی برای کل حوضه کمترین خطا را دارد و جواب مناسبی ارائه داده است.