پتانسیل غنـا و تنوع گونه ای ذخیره شده در بانک بذر خاک مراتع در دو شرایط قرق و چرای دام

Abstract

حفاظت و احیا تنوع زیستی در اکوسیستم‏های مرتعی تخریب یافته اهمیت فراوانی دارد. در این زمینه نیاز است تا پتانسیل بانک بذر خاک به‌عنوان یکی از منابع مهم گونه‏ای مورد شناسایی قرار گیرد. در این تحقیق ترکیب گونه‏ای و مقدار بذر موجود در خاک در دو شرایط قرق و خارج قرق در بخشی از مراتع چهارباغ استان گلستان مورد بررسی قرار گرفت. نمونه‏گیری بانک بذر خاک از دو منطقه قرق و خارج قرق در دو عمق صفر تا 5 و 5 تا 10 سانتی‏متری خاک در 90 پلات یک مترمربعی انجام شد. ترکیب و مقدار بانک بذر به روش جوانه‏زنی در گلخانه تعیین گردید. 28 گونه گیاهی از 15 تیره از نمونه‏های خاک دو منطقه جوانه زدند. تیره کاسنی، گندمیان و گل سرخ در دو منطقه قرق و خارج قرق جزو تیره-های غالب بانک بذر خاک منطقه بودند. همی‏کریپتوفیت‏ها، پهن برگان علفی و چندساله‏ها از گروه‏های کارکردی غالب در بانک بذر خاک دو منطقه بودند. قرق به‌طور معنی‏داری باعث افزایش بانک بذر گونه‏های <em>Digitaria</em> <em>sanguinalis</em>، <em>Potentilla</em> <em>canescens</em>، <em>Stellaria</em> <em>media</em>، <em>Sonchusoleraceus</em> و <em>Galium</em> <em>verum</em> گردید. شاخص‏های غنا و تنوع گونه‏ای بانک بذر خاک دو منطقه تفاوت معنی‏داری نداشتند. در منطقه قرق این شاخص‏ها به‌طور معنی‏داری در عمق سطحی خاک بیشتر بوده اما دو عمق خاک در خارج قرق از نظر این شاخص‏ها تفاوت معنی‏داری نداشتند. نتایج این تحقیق نشان داد هر چند قرق موجب تغییراتی در بانک بذر گیاهان در خاک شده اما هنوز بهبود شاخص‏های تنوع و غنا و افزایش معنی‏دار گندمیان را در پی نداشته است.