بررسی توزیع مکانی و دسته‌بندی شاخص توفان‌های گرد و غبار (DSI) با استفاده از روش گشتاور خطی

Abstract

پدیدۀ گرد­ و غبار یکی از رویدادهای مخرب و رایج در مناطق خشک و بیابانی جهان است. این پدیده آثار زیان­باری بر روی زندگی انسان و محیط زیست دارد. توفان­های گردوغبار افزون بر هدر رفت خاک، ایجاد خسارات اقتصادی به بخش­های صنعتی، کشاورزی و شریان­های ارتباطی، می­تواند باعث تهدید حیات انسان هم از نظر سلامتی و هم تولید مواد غذایی شود. هدف از این پژوهش، تحلیل مکانی شاخص گردوغبار (DSI) در 44 ایستگاه سینوپتیک کشور است. بر این اساس نخست شاخص توفان­های گرد­و­غبار با استفاده از داده­های ساعتی گردوغبار برای هر ایستگاه، به کمک شاخص (DSI) محاسبه شد. سپس، با استفاده از میانگین ماهانۀ شاخص توفان گردوغبار، تحلیل منطقه­ای با استفاده از روش گشتاور خطی انجام شد. براساس نتایج تحلیل منطقه­ای، کشور به 6 منطقۀ همگن از منظر شاخص توفان گرد­و­غبار تقسیم شد. نتایج حاصل از تخمین منطقه­ای نشان داد که تابع توزیع پیرسون 3 به عنوان بهترین تابع توزیع منطقه­ای برای گروه­های همگن 1، 4، 5، 6 و تابع لجستیک تعمیم یافته برای گروه­های همگن 2 و 3 است. نتایج برآورد و تحلیل مکانی شاخص گرد­و­­غبار، در بسیاری از پژوهش­­های محیط زیستی، تصمیم­سازی و فرآیند مدیریت برنامه­های بیابان­زدایی و مقابله با توفان­های گرد و غبار به کار می­رود.