طبقه‌بندی پوشش گیاهی و رسته‌بندی آن در ارتباط با عوامل زمین‌شناسی، فیزیوگرافی و خاک (مطالعه موردی: منطقه حفاظت‌شده مانشت ایلام)

Abstract

این پژوهش با هدف مطالعه پوشش گیاهی و بررسی تأثیر عوامل فیزیوگرافی، خاک و زمین‌شناسی بر روی توزیع و پراکنش جوامع گیاهی منطقه مانشت در استان ایلام انجام شده است. جهت بررسی و تعیین گروه‌های اکولوژیک 125 قطعه نمونه مربعی شکل با مساحت 400 متر مربع به صورت تصادفی- سیستماتیک در منطقه پیاده شد و حضور، عدم حضور و درصد پوشش گونه‌های گیاهی برداشت گردید. همچنین به منظور تعیین فاکتورهای خاک در هر یک از واحدهای شکل زمین از دو عمق 30-0 و 90-30 سانتیمتری نمونه خاک برداشت شد و پارامترهای فیزیکی و شیمیایی خاک اندازه‌گیری گردید. با استفاده از آنالیز دو طرفه گونه‌های معرف (TWINSPAN) پوشش گیاهی منطقه طبقه‌بندی شد و سپس جهت بررسی روابط پوشش گیاهی با عوامل محیطی و تعیین موثرترین این عوامل از روش آنالیز مؤلفه‌های اصلی (PCA) و آنالیز تطبیقی متعارف (‍CCA) استفاده گردید. با توجه به TWINSPAN، چهار گروه اکولوژیک گیاهی تشخیص داده شد که گروه‌های اول و دوم، به ترتیب با 31 و 46 قطعه نمونه، با عناصر رویشی اصلی <em>Quercus barantti، Crataegus pontica </em>و<em>Acer monspessulanum</em> آهک‌دوست‌تر از گروه‌های دیگر می‌باشند که اغلب گونه‌های بالشتکی هستند. با توجه به نتایج PCA، محورهای اول، دوم و سوم به ترتیب 83/62، 45/23 و 72/13 درصد از واریانس تغییرات پوشش گیاهی را توجیه می‌نماید. همچنین با توجه به آزمون مونت‌کارلو محور اول و دوم با مقدار ویژه 68/0 و 48/0، به ترتیب 28 و 19 درصد واریانس تغییرات را توجیه می‌کنند و ضریب همبستگی این محورها با متغیر و گونه‌ها 98/0 است. نتایج حاصل از PCA و CCA نشان دادند که سازند زمین‌شناسی، مواد آلی و آهک مهم‌ترین عوامل محیطی موثر در توزیع و استقرار گروه‌های اکولوژیک در منطقه هستند.