بررسی صفات مرفولوژیکی، محتوای رزمارینیک اسید و برخی خصوصیات اکولوژیکی جمعیت‌های مختلف مرزه رشینگری (Satureja rechingeri Jamzad)

Abstract

مرزه رشینگری <em>(</em><em>Satureja rechingeri</em><em>)</em> گیاهی انحصاری ایران و دارای پراکنش محدود در استانهای ایلام و خوزستان می‌باشد. در این مطالعه که در سال 1392 انجام شد به بررسی برخی صفات مرفولوژیکی، بازده اسانس، محتوای رزمارینیک اسید و خصوصیات اکولوژیکی در بین جمعیت­های مختلف این گیاه پرداخته شد. رویشگاه­های شناسایی شده مرزه رشینگری در مناطق نیمه‌گرمسیری استان­های خوزستان و ایلام در طول جغرافیایی 32 تا 33 درجه و عرض جغرافیایی 46 تا 49 درجه واقع شده­اند و این گیاه روی سنگلاخ­ها و بافت­های آهکی شیب­های شمالی و جنوبی رشد می­کند. در میان صفات مورد بررسی مرزه رشینگری، بیشترین ضریب تنوع (01/43 درصد) برای مساحت برگ و کمترین آن (25/9 درصد) برای قطر کاسه گل بدست آمد. ضریب تنوع برای بازده اسانس در جمعیت­های مرزه رشینگری 71/33 درصد بدست آمد. بالاترین میانگین بازده اسانس (51/ 3 درصد) در جمعیت کاور و پایین­ترین میانگین بازده اسانس (1/2 درصد) در جمعیت لیوس مشاهده شد. حداقل (93/0 درصد) و حداکثر (2/6 درصد) بازده اسانس بین افراد نیز به‌ترتیب در افرادی از جمعیت لیوس و زرین­آباد مشاهده شد. بیشترین ضریب تنوع مقدار رزمارینیک اسید در جمعیت بنه ادب (%49/54) دیده شد. مقدار رزمارینیک اسید در عصاره متانولی جمعیت­های مطالعه شده تنوع بالایی داشت و در مورد افراد از 54/0 تا 29/7 درصد متغیر بود، در حالی که میانگین رزمارینیک اسید در جمعیت­ها از 62/1 درصد (جمعیت کاور) تا 14/4 درصد (جمعیت زرین آباد) متغیر بود. بیشتر تنوع مرزه رشینگری درون جمعیت­ها توزیع شده است که مشخص‌کننده تفرق محدود جمعیت­ها می‌باشد.