بهره‌گیری از تفکر شهرسازی منظر در فرایند مطالعات طرح‌های توسعه شهری ایران (مطالعه موردی: طرح جامع سیما و منظر شهر کرج)

Abstract

عدم درک مفهوم «پویای» منظر، فقدان توجه به «رویکرد کل­نگر» آن و استفاده از روش‌های سنتی در مطالعات طرح‌های توسعه شهری به شکل‌گیری مناظری در شهرها منجر شده که توانایی پاسخ­ گویی به نیازهای شهروندان را در طول زمان ندارد. بنابراین با توجه به ناکارآمدی و عدم همخوانی شیوه مطالعات طرح‌های توسعه شهری ایران با تغییرپذیری شهر کنونی، ضروری است، تا نگرشی متناسب با شرایط شهری امروز اتخاذ شود. تفکر نوین «شهرسازی منظر» با «کلی­نگری» نسبت به مفهوم منظر و پذیرش «عدم قطعیت» شهر در حال تحول، عرصه موضوعی جدیدی را در ادبیات جهانی مطرح نموده است. از این­ رو پژوهش حاضر درصدد بهره‌گیری از این تفکر در راستای ایجاد تغییر نگرشی در شیوه مطالعات طرح‌های توسعه شهری ایران، به‌ ویژه «سند جامع ارتقای کیفی سیما و منظر شهری» است. این پژوهش سعی دارد با استفاده از روش تحلیل محتوا، بررسی تطبیقی چارچوب نظری تفکر شهرسازی منظر با نظام شهرسازی معاصر ایران و مطالعه موردی، شرایط کاربرد این تفکر را در ایران معرفی نماید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که علاوه بر کلی‌نگری نسبت به مفهوم پویای منظر، تلفیق مفاهیم برنامه‌ریزی و طراحی از مقیاس کلان به خرد در فرایندی یک­پارچه، پویا و برگشت‌پذیر، به‌روز نمودن قوانین و ضوابط مربوط به منظر شهری (به‌ عنوان ابزار قانونی و حقوقی) و ایجاد سازوکارهایی برای ارتقاء جایگاه حقیقی نهادهای محلی و مردمی در روند طراحی و برنامه‌ریزی محیط شهری، از پیش‌نیازهای لازم برای کاربردی نمودن این تفکر در نظام شهرسازی ایران است.