ارتقاء کیفیت زیست محیطی شهرها با رویکرد کشاورزی شهری (نمونه موردی: شهراصفهان)

Abstract

با بهبود وضع بهداشت و شرایط زندگی در چند دهه گذشته، شاهد رشد روزافزون جمعیت جهان هستیم. همچنین تغییر عادات و روش‌های زندگی سبب شده است که درصد زیادی از جمعیت کشورهای جهان، برای دست‌یابی به زندگی بهتر، گرایش به زندگی شهری پیدا کنند، به گونه‌ای که در سالیان اخیر درصد بالایی از جمعیت جهان را افراد شهرنشین تشکیل می‌دهند. رشد بی رویه شهرها وگرایش به شهرنشینی و زندگی بهتر به دنبال خود اثرات مخربی را برای محیط زیست به همراه دارد و فشارهای زیادی را جهت تأمین ملزومات زندگی شهری شامل غذا، انرژی، مواد، مصالح و ... به طبیعت وارد می­نماید، به گونه­ای که در برخی از مناطق برای تأمین غذای مورد نیاز شهرنشینان از زمین‌های کشاورزی بیش از توانشان بهره­برداری می‌شود. نیز استفاده بیش از حد از سموم، سبب آلوده کردن منابع آبی و خاکی شده است. بنابراین رشد شهرها و افزایش جمعیت شهرنشین در سالیان اخیر سبب بروز مشکلات فراوانی برای سلامت محیط زیست شده است. از سویی، با توجه به اینکه شهرنشینی امری غیر قابل اجتناب در زمان ماست باید به فکر سازوکارهایی جهت کاهش فشار بر طبیعت از سوی شهرها، تعامل شهرها و محیط زیست جهت ارتقاء کیفیت زیست‌محیطی در شهرها باشیم، تا از نیازهای ساکنان شهر بدون فشار بر طبیعت و محیط زیست، توسط خود شهر تأمین گردد. در این میان، کشاورزی شهری، در برقراری ارتباط منطقی میان نیازهای شهری و حفظ کیفیت اکولوژیکی نقش ارزنده­ای خواهد داشت. در این مقاله، ابتدا با ذکر آثار مخرب زیست‌محیطی افزایش جمعیت شهرها، با بیان کلیاتی از کشاورزی شهری، به بررسی نقش کشاورزی شهری در ایجاد تعادل میان رابطه شهر و محیط زیست به منظور کاهش فشار بر طبیعت و ارتقاء کیفیت زیست‌محیطی شهر خواهیم پرداخت و خواهیم دید که با گرایش به کشاورزی شهری، شهر که خود عاملی در جهت تخریب محیط زیست است، چگونه می‌تواند با کمترین ضرر به طبیعت، در تأمین نیازهای شهرنشینان به حیات خود ادامه دهد. در انتها با بررسی ساختار شهر اصفهان، به شناخت پتانسیل‌های این شهر در جهت گسترش و ترکیب کشاورزی شهری با ساختارهای شهر و زندگی روزمره مردم خواهیم پرداخت. بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه می‌توان بیان داشت که با طراحی صحیح و بهینه محور مادی‌ها در سطح شهر، کشاورزی شهری می‌تواند به بخشی از ساختار اکولوژیک شهر تبدیل گردد.