اثرات جانبی برخی از مهمترین علف‌کش‌های چغندرقند بر ماکروفیت‌ آبزی غیرهدف

Abstract

<strong>افزایش گستردۀ کاربرد علف­کش­ها در محصولات زراعی اغلب می­تواند باعث آلودگی اکوسیستم­های آبی شود. </strong><strong>ماکروفیت­های آبزی</strong><strong>نظیر عدسک آبی (</strong><strong><em>Lemna</em></strong><strong><em> minor</em></strong><strong> L.</strong><strong>) </strong><strong>بعنوان گروهی مناسب برای ارزیابی تغییرات محیطی تحت تأثیر علف­کش­ها مورد استفاده قرار می­گیرند. </strong><strong>به­منظور بررسی سمیت شش ترکیب تجاری </strong><strong>علف­کش شامل </strong><strong>دس­مدیفام، فن­مدیفام، دس­مدیفام+ فن­مدیفام+ اتوفومیست، کلوپیرالید و</strong><strong> کوییزالوفوپ-پی-اتیل</strong><strong> و </strong><strong>مادۀ تکنیکال کلریدازون مورد استفاده در اراضی چغندرقند کشور با استفاده از آزمون سم شناسی گیاهی استاندارد عدسک آبی </strong><strong>(</strong><strong>Lemna Test</strong><strong>)، آزمایشی در قالب طرح کامل تصادفی با چهار تکرار در دانشگاه لُرستان در سال 1396 انجام شد. برای تمامی علف­کش­های مورد استفاده، هشت غلظت مختلف از مادۀ مؤثره هر یک از علف­کش­های فوق بصورت دُز-پاسخ به­همراه تیمار شاهد در نظر گرفته شد. ارزیابی سمیت براساس بازدارندگی سرعت رشد نسبی سطح برگ (</strong><strong>RGR</strong><strong>) عدسک آبی بعد از هفت روز بود. نتایج حاصل از آزمایش نشان داد که تمام علف­کش</strong><strong>­</strong><strong>های مورد کاربرد رشد عدسک آبی را تحت تأثیر قرار دادند. مقادیر </strong><strong>EC₅₀</strong><strong> حاصل از معادلات لگاریتم لُجستیک برازش داده شده بر روی سرعت رشد نسبی سطح برگ عدسک آبی نشان داد که علف­کش </strong><strong>دس­مدیفام+ فن­مدیفام+ اتوفومیست </strong><strong>سمیت بیشتری را در مقایسه با سایر علف­کش­های مورد استفادۀ چغندرقند دارد (</strong><strong>1/04</strong><strong> = </strong><strong>EC₅₀</strong><strong>میکروگرم بر</strong><strong>لیتر) و کاهش معنی­داری را در سرعت رشد نسبی سطح برگ عدسک آبی در غلظت علف­کشی بسیار کمتری از سایر علف­کش­ها ایجاد کرده است. </strong><strong>کلوپیرالید </strong><strong>کمترین سمیت را نسبت به سایر علف­کش­ها بر عدسک آبی از خود نشان داد (</strong><strong>71/93</strong><strong> = </strong><strong>EC₅₀</strong><strong>میکروگرم بر</strong><strong>لیتر). ترتیب سمیت گیاهی شش علف­کش­ قابل کاربرد در چغندرقند می­تواند بصورت زیر باشد: </strong><strong>دس­مدیفام+ فن­مدیفام+ اتوفومیست</strong><strong>></strong><strong>کلریدازون </strong><strong>></strong><strong>فن­مدیفام</strong><strong>></strong><strong>دس­مدیفام</strong><strong>> </strong><strong>کوییزالوفوپ-پی-اتیل</strong><strong>> </strong><strong>کلوپیرالید</strong><strong>. </strong><strong>بنابراین درصورت بکارگیری این علف­کش­ها، باید به حد مجاز تحمل گونه­های آبزی از جمله عدسک آبی </strong><strong>که</strong><strong> برای تشکیل زنجیرۀ غذایی و عملکرد اکوسیستم­های آبی حیاتی­اند </strong><strong>توجه داشت تا </strong><strong>منجر</strong><strong>به</strong><strong>کاهش</strong><strong>یا</strong><strong>نابودی</strong><strong>آنها</strong><strong>نشود. </strong>