بررسی سازگاری و پایداری ارقام منوژرم چغندرقند در مناطق مختلف ایران

Abstract

به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط و پایداری ارقام از نظر صفات مختلف زراعی، هشت رقم منوژرم چغندرقند در 11 منطقه مهم چغندرکاری کشور شامل کرج، مشهد، میاندوآب، اصفهان، شیراز، کرمانشاه، کرمان، همدان، مغان، خوی و بروجرد در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهارتکرار به مدت سه سال (83-1381) مورد مطالعه قرار گرفتند. ارقام تجارتی شامل رسول، شیرین، یونیورس، اربیس و هیبریدهای 276، 7112 ، 436 و 428 بود. پس‌از تجزیه واریانس ساده و مرکب، شاخص‌های پایداری شامل ضریب تغییرات محیطی، واریانس محیطی، ضریب رگرسیون خطی، میانگین مربعات انحراف از رگرسیون برای شش صفت عملکرد ریشه، درصدقند، عملکردقند ناخالص، عملکردشکر سفید، میزان سدیم مضر در ریشه و ضریب استحصال محاسبه گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین میانگین مناطق و سال‌های مختلف برای کلیه صفات مورد بررسی تفاوت معنی‌داری وجود دارد. ارقام مختلف فقط ازنظر صفت عملکرد ریشه با یکدیگر اختلاف معنی‌دار در سطح احتمال پنج درصد نشان دادند. تفاوت میانگین اثرات متقابل مکان در سال و سال در رقم برای صفات مختلف معنی‌دار گردید. ولی تفاوت میانگین اثرات متقابل رقم در مکان در سال و رقم در مکان برای هیچ‌یک از صفات مورد مطالعه، معنی‌دار نگردید. مقایسه میانگین مربوط به صفات کمی و کیفی در ارقام مختلف نشان داد که ارقام یونیورس، اربیس و هیبرید 276 نسبت به سایر ارقام برتری دارند. نتایج حاصل‌از تجزیه پایداری برروی صفات مختلف، بیان‌گر پایداری بیشتر ارقام یونیورس و هیبرید 276 در مقایسه با سایر ارقام بود.