بررسی میزان انطباق شرایط اقلیمی استان‌های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی برای کشت پاییزه چغندرقند با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی

Abstract

هدف اصلی این مطالعه، تعیین نواحی مستعد کشت پاییزه چغندرقند در استان‌های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی با توجه به برخی از متغیرهای مؤثر در آن می‌باشد. بدین منظور داده‌های هواشناسی از اداره کل هواشناسی استان‌ها برای ایستگاه‌های منطقه در دوره 1383-1394 جمع‌آوری شد، سپس با استفاده از نرم‌افزار ArcGISاطلاعات توصیفی نقشه‌ها به آن اضافه شد. با توجه به اقلیم موردنیاز محصول چغندرقند بر اساس یک مدل تصمیم‌گیری سلسله مراتبی، وزن پارامتر و اهمیت هر یک از لایه‌ها به‌وسیله نرم‌افزار EXPERT CHOICE تعیین گردید. در بین معیارهای تصمیم‌گیری بهاره شدن (Vernalization) مهم‌ترین عامل تعیین شد. درنهایت با استفاده از عملیات همپوشانی وزنی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی پهنه‌بندی عرصه‌های مستعد کشت پاییزه چغندرقند در این استان ها انجام گرفت. طبق نقشه نهایی پهنه‌بندی 9/71 درصد اراضی این استان‌ها جزء مناطق درجه یک قرار گرفت. پیرو پهنه‌بندی انجام‌شده به‌منظور بررسی امکان کشت پاییزه چغندرقند در شهرستان مشهد به‌عنوان تست مدل تحقیقی، آزمایشی در قالب اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1394 انجام شد. این تحقیق حاکی از تأثیر معنی‌دار تاریخ کاشت و رقم بر درصد ساقه روی بود. با توجه به نتایج این آزمایش و بررسی نقشه پهنه بندی نهایی مشخص گردید که این منطقه جزء مناطق درجه 2 می باشد؛ بنابراین به نظر می‌رسد امکان کشت پاییزه چغندرقند با استفاده از ارقام مقاوم و انتخاب تاریخ کاشت مناسب در مناطق مستعد استان های مورد بررسی وجود دارد.