مکان‌یابی بهینه مراکز بهداشتی و درمانی روستایی با استفاده از ANP و GIS (مورد مطالعه: دهستان رشتخوار)

Abstract

توزیع بهینه و متعادل فضاهای اختصاص یافته به انواع مختلف کاربری‌ها از جمله کاربری بهداشتی- درمانی به منظور رعایت اصل عدالت برای دسترسی برای همه اقشار جامعه، تامین سلامت و رفاه عمومی و مکان‌یابی بهینه این مراکز از ضروریات ساماندهی مناطق روستایی می‌باشد. مکان‌یابی خدمات مراکز بهداشتی و درمانی، امری مهم در برنامه‌ریزی روستایی محسوب می‌شود. در واقع این موضوع به تصمیم‌گیری مناسب‌تر مدیران و مسئولان، در انتخاب مکان‌های بهتر جهت ایجاد خدمات بهداشتی کمک می‌کند. لذا هدف این مطالعه مکان‌یابی مرکز درمانی روستایی در سطح دهستان رشتخوار می‌باشد. 20 کارشناس به صورت نمونه‌گیری هدفمند به عنوان نمونه انتخاب گردید. ابزار گردآوری داده‌ها پرسش‌نامه خبرگان (به صورت مقایسه زوجی) می‌باشد. برای انتخاب مکان بهینه از فرآیند تحلیل شبکه‌ای (ANP)، و برای تحلیل فضایی شاخص‌ها، از سیستم اطلاعات جغرافیا (GIS) استفاده شد. نتایج یافته‌ها نشان می‌دهد که بیشترین اهمیت نسبی شاخص‌ها به ترتیب مربوط به شاخص‌های دسترسی به فضای سبز(283/0)، دسترسی به شبکه ارتباطی (255/0)، و جمعیت (238/0) می‌باشد. همچنین بهترین اولویت مکانی برای مکان‌یابی مراکز بهداشتی و درمانی روستایی در منطقه مورد مطالعه بر اساس وزن گزینه‌های مورد نظر، مربوط به روستای سعادت‌آباد (181/0) می‌باشد. به ترتیب مهدی‌آباد (155/0)، زرقری (109/0) و عشرت آباد (053/0) در اولویت‌های بعدی قرار دارند. بنابراین برای مکان یابی مراکز بهداشتی و درمانی در مناطق روستایی، باید توجه بیشتری به شاخص‌های موثر و چگونگی ارتباط آنها در منطقه انجام گیرد، تا بیشترین هماهنگی بین عوامل را ایجاد کرد.