حوزه‌های کاربستِ رویکرد تاریخ فرهنگی در تحلیل تاریخ قاجاریه (مطالعه و ارزیابی منابع سفرنامه‌ای)

Abstract

نوشتار حاضر به طرح این مساله می‌پردازد که با کاربست رویکرد تاریخ فرهنگی چه حوزه‌های موضوعی و معرفتی در بررسی منابع سفرنامه‌نویسی دوره قاجاریه، امکانِ طرح <br /> می‌یابد؟ آثار این خوانش بر خلق معانی جدید در پژوهش تاریخی چیست؟ در ارزیابی <br /> نقّادانه‌ی متون سفرنامه خارجی مشخص است که علی‌رغم برخی خلاء‌ها، دربردارنده‌ی رویکرد مردم‌شناختی، انسان‌شناسی فرهنگی به جامعه، فرهنگ و تاریخ ایران از یک سو، و طرح این مسائل با رویکردی جزئی‌نگرانه اجتماعی از سوی دیگر، هستند که هر دو منظر معرفتی و روش‌شناختی مذکور در چارچوب رویکرد تاریخ فرهنگی می‌تواند در کشف و ارایه حوزه‌های موضوعی و مساله ‌شناسی پژوهش اثرگذار و به خوانش‌های جدید و موثر در تحلیل تاریخ قاجاریه انجامد. دستاورد نوشتار حاضر نشان داده است که سیاحان در مساله‌شناسی خود، عمدتاً به وضعیت و تغییرات اجتماعی، تحلیل فرهنگی از گذشته در پرتو حال، توجه به کار میدانی در پژوهش یا مشاهده‌ی صبورانه مسائل‌، عملیاتی کردن روش‌های کمّی متمرکز بوده و با طرح معانی و مفاهیم با روشِ جزئی‌نگر اجتماعی به فراهم شدن زمینه شکل‌گیری تبیین‌های چندگانه از مسائل تاریخ اجتماعی و فرهنگی دوره قاجار کمک کرده‌اند. <strong> </strong>