نقش طبقه متوسط جدید در مطالبات مردمسالارانه دوره پهلوى

Abstract

موضوع این نوشتار نقش طبقه متوسط جدید در مطالبات مردمسالارانه دوره پهلوى است. مسأله پژوهش این است که طبقه متوسط جدید نقش محورى را در ظهور و رشد مطالبات مردمسالارانه از جمله در دوره مورد بحث دارد. در مقام اثبات این مسأله و تحلیل چگونگى اثرگذارى طبقه متوسط جدید (به عنوان متغیر مستقل) بر مطالبات مردمسالارانه در دوره پهلوى (به عنوان متغیر وابسته) از روش تحلیل کیفى و همچنین آمار مرتبط با تحولات جمعیتى استفاده کردهایم. یافتههاى پژوهش نشان مىدهد میان مردمسالارى و طبقه متوسط جدید ارتباط مثبتى وجود دارد و طبقه متوسط جدید پیششرط مردمسالارى محسوب مىشود. بدین شکل که الزامات مورد نیاز براى مردمسالارى همگى از جنس ارزشهاى مدرنى است که از یک طرف بدون آنها مردمسالارى معنا ندارد و از سوى دیگر ظهور آنها نیازمند مشروعیتشان نزد اکثریت مردم است که خود محتاج وجود بستر مناسب اجتماعى براى نهادینه شدن فرهنگ مردمسالارى است. زیرا تحقق چنین ارزشهاى مدرنى را نمىتوان از یک جامعه سنتى و دوطبقهاى (فرادست ـ فرودست) که فاقد پیششرطهاى لازم مىباشد انتظار داشت. از آن سو دستیابى طبقه متوسطى جدید به مطالبات خود نیز وابسته به وجود یک نظام دموکراتیک است. زیرا تنها چنین نظامى مىتواند از عهده پاسخگویى به مطالبات سیّال این افراد که همگى از جنس نیازهاى ثانویه مىباشند برآید. براساس این دستگاه نظرى نتایج تحقیق در دوره پهلوى بیانگر آن است که هرگاه دامنه طبقه متوسط جدید گستردهتر شده، مطالبات مردمسالارانه نیز بروز و ظهور بیشترى یافتهاند.