تاثیر آموزش خلاقیت بر عوامل شناختی مرتبط با خلاقیت: گزارشی از طرح مدارس فصلی خلاقیت و ایده پردازی در فارس

Abstract

خلاقیت و نوآوری لازمة استمرار زندگی انسان در مواجهه با چالش‌ها است. خلاقیت که به عنوان استفاده از توانایی ذهنی برای ایجاد ایده‌های جدید تعریف می‌شود، قابل آموزش و ترویج است. پژوهش حاضر در پی آن بود تا تاثیر آموزش خلاقیت بر عوامل شناختی مرتبط با آن‌ که شامل توانایی مشاهده، توانایی تفکر، توانایی تحلیل داده، انسجام فکری، استفاده از دانش قبلی و توانایی استفاده از اطلاعات درون متنی عوامل شش‌گانه است را در دانش‌آموزان پایه نهم، دهم و یازدهم مورد بررسی قرار دهد. در این پژوهش تعداد 73 دانش‌آموز (33 دختر و 40 پسر) در یک دوره مدرسه فصلی خلاقیت و ایده‌پردازی شرکت کردند. طرح این پژوهش به صورت یک گروه پیش آزمون-پس آزمون بود. برای ارزیابی پیشرفت دانش‌آموزان از دو فعالیت پروژه محور استفاده شد. در طراحی این دو پروژه از تمامی عوامل شش‌گانه استفاده شد و دانش‌آموزان به این فعالیت‌ها قبل و بعد از شرکت در کارگاه‌های خلاقیت به صورت انفرادی و گروهی پاسخ دادند. پاسخ‌های دانش‌آموزان توسط دو ارزیاب و به وسیلة یک مقیاس شش‌گانه بررسی شد. به منظور اطمینان از پایایی نمره‌گذاران، پایایی بین دو نمره گذار که بیانگر دقت پایایی نمره‌ گذاری بود، محاسبه شد. یافته‌های به دست آمده در بخش انفرادی نشان داد که آموزش‌های ارائه شده در بحث خلاقیت تاثیر معناداری بر عوامل شش‌گانه در دانش‌آموزان داشته است. همچنین این تاثیر معنادار در فعالیت‌های گروهی نیز دیده شد. بعلاوه، یافته‌های این پژوهش نشان‌دهندة وجود تفاوت معنادار در عملکرد انفرادی دانش‌آموزان دختر و پسر در انجام فعالیت‌های پروژه‌-محور بود. با این وجود، هیچ تفاوت معناداری بین دانش‌آموزان گروه دختر و گروه پسر وقتی فعالیت‌های پروژه-محور را به صورت گروهی به انجام می‌رساندند دیده نشد. از نتایج به دست آمده از این پژوهش می‌توان به موثر بودن آموزش‌ خلاقیت در بهبود توانایی خلاقیت دانش‌آموزان رسید.