تأثیر دگرآسیبی اندام‌های زعفران <i>(.Crocus sativus L)</i> بر خصوصیات جوانه‌زنی و رشد گیاهچه زیره‌سبز و گوجه‌فرنگی

Abstract

برخی از گیاهان با ترشح ترکیب‌های شیمیایی، رشد و نمو گیاهان مجاور خود را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این پژوهش به‌منظور بررسی اثر دگرآسیبی اندام‌های مختلف زعفران (برگ، بنه و ترکیب برگ و ‌بنه) هرکدام در 5 سطح صفر، 25/0، 5/0، 1 و 2 درصد به‌صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی بر جوانه‌زنی و شاخص‌های رشد گیاهچه زیره‌سبز و گوجه‌فرنگی در آزمایشگاه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربت‌حیدریه در سال 1396 انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تأثیر اندام، غلظت و اثر متقابل آن‌ها، بر درصد، سرعت و متوسط زمان جوانه‌زنی و وزن ساقه‌چه، ریشه‌چه و گیاه‌چه و شاخص بنیه بذر آن در سطح یک درصد معنی‌دار ولی بر طول ریشه‌چه، ساقه‌چه و گیاهچه زیره‌سبز معنی‌دار نبود. در مورد اکثر شاخص‌های رشدی زیره‌سبز ازجمله درصد جوانه‌زنی، وزن و طول ساقه‌چه، ریشه‌چه و گیاهچه و شاخص‌ بنیه بذر I، کاربرد بنه نسبت به برگ و ترکیب برگ و بنه، تأثیر بیشتری نشان داد. بیشترین سرعت جوانه‌زنی زیره‌سبز در عصاره برگ و بنه (72/4 بذر در روز) و تیمار شاهد (75/4 بذر در روز) و بیشترین وزن ریشه‌چه در تیمار عصاره برگ و بنه (23/0 میلی‌گرم) و غلظت 25/0 با مقدار (23/0 میلی‌گرم) به‌دست آمد. نتایج تجزیه واریانس گوجه‌فرنگی نیز نشان داد که تأثیر اندام‌های مختلف برگ، بنه و ترکیب برگ و بنه بر درصد، سرعت و متوسط زمان جوانه‌زنی بذر و وزن و طول ریشه‌چه معنی‌دار نبود. افزایش غلظت عصاره اندام‌های زعفران باعث کاهش درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ساقه‌چه، گیاهچه و ریشه‌چه و شاخص بنیه بذر در زیره‌سبز و گوجه‌فرنگی گردید. نتیجه‌گیری کلی تحقیق این است که کشت زعفران بر گیاه دارویی زیره‌سبز و گیاه باغی گوجه‌فرنگی دارای اثر دگرآسیبی بوده و مرحله جوانه‌زنی گوجه‌فرنگی نسبت به تنش مواد دگرآسیب اندام‌های زعفران، حساسیت کمتری داشته، بنابراین محصول گوجه‌فرنگی از ارجحیت بالاتری در تناوب کشت زعفران برخوردار است.