مدلسازی اثرات تغییر اقلیم روی نیاز آبی زعفران در خراسان جنوبی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی

Abstract

زعفران به عنوان محصول استراتژیک استان از اهمیت بالایی در توسعه کشاورزی برخوردار است. لذا بررسی اثرات پدیدههای مختلف بر عملکرد این محصول بسیار حیاتی خواهد بود. از جمله این پدیدهها اثرات تغییر اقلیم میباشد که به طور مستقیم اثراتی روی پارامترهای اقلیمی خواهد گذاشت. به منظور بررسی اثرات تغییر اقلیم روی نیاز آبی زعفران، از خروجی چهار مدل اقلیمی ,47CGCMT M, ECHO_G, 50ECHAM1HADGEM و تحت سناریوهای 1, B2B, A1A که متعلق به پایگاه داده CCCMA هستند، استفاده شد. پارامترهای اقلیمی نظیر بارش و متوسط درجه حرارت ماهانه طی سالهای 1992- 2014 و 2014-2040 میلادی به ترتیب به عنوان دوره پایه و آینده از این پایگاه داده استخراج شد. برای محاسبه نیاز آبی زعفران از روش تورنتوایت بهره گرفته شد. به به منظور تعیین دقت مدلهای اقلیمی، همبستگی میان آمار مشاهداتی و خروجی مدلهای اقلیمی انجام شد. نتایج نشان داد که مدل 47CGCMT تحت سناریوی B1A از دقت بالاتری نسبت به سایر مدلها برخوردار است. همچنین تمامی مناطق مستعد استان در کشت زعفران در سال 2040 میلادی با افزایش نیاز آبی مواجه خواهند شد. به طور کلی، میانگین افزایش نیاز آبی در استان 67 میلیمتر در انتهای فصل کشت در سال 2040 میلادی پیش بینی شد. شهر بیرجند با 95 میلیمتر افزایش نیاز آبی، بیشترین تغییرات را در میان شهرهای استان داشت. همچنین شهرستان قائن که قطب تولید زعفران استان به شمار میرود، با افزایش 40 میلیمتری مواجه خواهد شد. میانگین نیاز آبی زعفران در استان روند افزایشی به خود خواهد گرفت؛ به طوریکه از 425/52 میلیمتر به 487/61 میلی متر در سال خواهد رسید. به طور کلی، تغییر اقلیم اثرات منفی روی نیاز آبی زعفران در استان خواهد داشت که پراکنش این افزایش در مناطق مختلف استان متفاوت است. اتخاذ راهکارهای کاهش اثرات تغییر اقلیم و سازگاری با شرایط اقلیمی میتواند برای تخفیف اثرات مدنظر قرار گیرد.