بررسی عوامل مؤثر بر تمایل به پرداخت زعفران‌کاران برای بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی (مطالعه موردی دشت زاوه- تربت حیدریه)

Abstract

بخش عمده منابع آب استحصالی دشت زاوه- تربت‌حیدریه در استان خراسان­رضوی، از طریق چاه بوده و آب‌های استحصالی عمدتأ در بخش کشاورزی مورد مصرف قرار می­گیرد. افت شدید در سطح آب زیرزمینی این دشت در چند سال اخیر، توجه به رویکرد مدیریت تقاضا در بهره­برداری از این منابع آبی را ضروری ساخته است. در این راستا، این مطالعه به بررسی عوامل مؤثر بر تمایل به پرداخت زعفران­کاران برای استفاده از آب­های زیرزمینی با استفاده از روش ارزش­گذاری مشروط و الگوی دومرحله­ای هکمن می­پردازد. اطلاعات مورد نیاز با روش نمونه­گیری خوشه­ای دومرحله­ای و تکمیل پرسشنامه از 122 زعفران­کار در سال 1394 جمع آوری شده است. نتایج نشان می­دهد میانگین تمایل به پرداخت زعفران­کاران برای آب­های زیرزمینی برابر با 226230 ریال به ازای هر ساعت آب (برای یک چاه با متوسط دبی 25 لیتر بر ثانیه) است. در مرحله اول الگوی هکمن مشخص شد، متغیرهای تحصیلات، سطح زیرکشت زعفران و نسبت درآمد زعفران به درآمد سالیانه کشاورز تأثیر مثبت و معناداری بر تمایل به پرداخت زعفران­کاران دارند و در مرحله دوم الگوی هکمن، متغیر سن تأثیر منفی و معنادار و متغیرهای تحصیلات کشاورز و میزان عملکرد زعفران تأثیر مثبت و معنا­داری بر این امر دارند.