معرفی نسخه‌‌خطی منظومة «گُل افشان» اثر کاهی کابلی

Abstract

از آغاز قرن دهم هجری با توجه به تغییر مراکز ادبی و تأثیر حاکمیت سیاسی بر ادبیات فارسی، در کنار معما‌‌سازی و ماده‌‌تاریخ‌‌، جواب‌‌گویی و تقلید از منظومه‌‌های فاخر فارسی چون «مخزن‌‌الأسرار»، «حدیقه‌‌الحقیقه»، «بوستان» و «مثنوی معنوی» در کارنامة شاعران ایرانی-هندی فراوان به‌‌چشم‌‌می‌‌خورد. مثنوی «گُل‌‌افشان» اثر «کاهی کابلی» از شاعران سرآمد دَربار همایون و اکبرشاه گورکانی در قرن دهم، یکی از ارزشمندترین نمونه‌‌های فن «جواب‌‌گویی» در ادب پارسی است. نسخه‌‌خطی این اثر که توسط نگارندگان مقاله درحال تصحیح است، قافیه‌‌به‌‌قافیه در جواب بوستان سعدی شامل یک دیباچه و ده باب به‌‌نام‌‌های «عدل و انصاف و تدبیر جهانداری»، «احسان»، «عشق و طریقت اولیاء»، «تواضع»، «رضا»، «قناعت»، «تربیت»، «شکر»، «توبه»، «مناجات و ختم کتاب»، در (3683) بیت در قرن دهم به‌‌نام «اکبرشاه» سروده‌‌شده‌‌است. با توجه به اینکه اکثر نویسندگان کُتُب تَذکره و تاریخ‌‌ادبیات و پژوهشگران معاصر، این کتاب را جزو آثارمعدوم‌‌شدة «کاهی» قلمداد ‌‌کرده‌‌اند؛ معرفی و تصحیح این اثر ارزشمند، ضروری به‌‌نظر می‌‌رسد. این مقاله درپی آن است که با معرفی این نسخه‌‌خطی و ‌‌سُرایندۀ آن، ضمن بررسی ساختار و ویژگی‌‌های سبکی «گُل‌‌افشان» به روش تحلیلی-توصیفی و ارائة اطلاعاتی نو از تنها نسخه‌‌‌‌خطی موجود آن، به این پرسش پاسخ دهد که چگونه می‌‌توان اثبات کرد که این اثر متعلق‌‌به کاهی کابلی است