جلوه‌های عرفان نظری در حماسه‌های منظوم فارسی رامایانا

Abstract

رامایانا، کهن‌ترین حماسة هندی است که توسط والمیکی، به زبان سانسکریت، بین قرون 5 تا 3 ق.م. سروده شده و بعدها به صورت منظوم و منثور، به زبان فارسی، برگردانده شده است. گرچه در نگاه نخست، این داستان حماسی می نماید؛ ولی سرشار از آموزه‌های اخلاقی و مضامین عرفانی است. مفاهیم عرفان نظری شامل: وحدت وجود، تجلّی و انسان کامل در نسخه‌های چهارگانة رامایانا، به وفور یافت می‌شود که نیاز به بررسی و واکاوی دارد. پدیدآورندگان حماسه‌های فارسی رامایانا، در پردازش مفاهیم عرفان نظری، علاوه بر بهره‌گیری از عرفان هندو، از عرفان اسلامی نیز استفاده کرده و تحت تأثیر محیط جغرافیایی هند در زمان سلطنت فرمانروایان گورکانی، به طرح مباحثی در خصوص حماسه‌های فارسی رامایانا پرداخته‌اند که از صلح و آشتی، میان عرفان هندو و اسلامی حکایت می‌کند. در این پژوهش، به بررسی و کاربرد مفاهیم ذکر شده در ترجمه‌های رامایانا پرداخته و جایگاه عرفان اسلامی و اندیشه‌های هندوئیزم، نموده خواهد شد. این پژوهش به روش کتابخانه‌ای، انجام می‌گیرد، و ابتدا مقدماتی دربارة مباحث عرفان نظری مورد نظر، طرح، و سپس جلوه‌های عرفان نظری از دل آثار مذکور، استخراج و بررسی می‌شود.