روند بازنمایی سبک زندگی در سریال‌های خانوادگی- اجتماعی پربیننده سیمای ج.ا.ا

Abstract

این تحقیق برآنست با رویکرد مطالعات فرهنگی، روند «بازنماییِ» مفهوم «سبک زندگی» در سریال­های خانوادگی-اجتماعی پربیننده­ی سیمای ج.ا.ا در دهه­های پس از انقلاب، را مطالعه­کند. به­این­منظور با نمونه­گیری هدفمند برای هر دهه یک سریال انتخاب شد: «پاییز صحرا»، «پدرسالار»، «خط قرمز» و «مرگ تدریجی یک رؤیا». در بخش ادبیات نظری؛ نظریه­های سبک زندگی بررسی شده­است و نظریه­ی بازنمایی برساخت­گرا به­عنوان چهارچوب نظری استفاده­ شده­است. در بحث روش، از دو روش نشانه­شناسی و تحلیل روایت بهره­گیری شده­است. نتایج نشان می­دهد که روند بازنماییِ سبک زندگی در سریال­های مورد مطالعه خطی و یکسویه نیست و در هر سریال نحوه­ی بازنمایی سبک زندگی تفاوت­های محسوسی دارد. در سریال «پاییز صحرا» بازنمایی سبک زندگی حول محور تضاد طبقاتی صورت گرفته­است و روایت سریال از خلال تقابل دوگانه­ی «سبک زندگی طبقه­ی بالا» و «سبک زندگی طبقه­ی پایین» پیش می­رود. در سریال «پدرسالار» بازنمایی سبک زندگی حول محور تضاد نسلی و در قالب تقابل دوگانه­ی «سبک زندگی سنّتی نسل قدیم» و «سبک زندگی نوگرای نسل جدید» صورت گرفته­است. در سریال «خط قرمز» سبک زندگی نسل جوانان اوایل دهه­ی هشتاد به­عنوان «سبک زندگی ساختارشکنانه و ناهمنوایانه» معرفی می­شود. در سریال «مرگ تدریجی یک رؤیا» سبک زندگی حول دو محور تضاد سنّت و مدرنیته و تضاد مذهبی، در قالب تقابل دوگانه­ی «سبک زندگی سنّتی مذهبی» و «سبک زندگی مدرن ضدمذهب» بازنمایی شده­است. مهم­ترین تغییرات مشاهده­شده در سیاست­های بازنمایی در قبال سبک زندگی عبارت­اند از: افزایش طرد در بازنمایی سبک زندگی، افزایش نسبت دادن سبک زندگی مطرود(دیگری) به تأثیر یا توطئه­ی غرب، افزایش دخالت دادن مسائل سیاسی و تضادهای مذهبی در بازنمایی سبک زندگی.